Spotkanie autorskie profesora Stanisława Niciei – promocja IX i X tomu „Kresowej Atlantydy”

9 lutego 2018 r. w siedzibie głównej WiMBP im. Zbigniewa Herberta przy ul. Sikorskiego 107 odbył się kolejny wykład prof. Stanisława Sławomira Niciei pt. „Zadwórze – Polskie Termopile”, połączony z promocją IX i X (kolejne dwa z zakładanych 30) tomów opowieści o historii i mitologii miast kresowych pt. „Kresowa Atlantyda”. Obok gorzowskiej książnicy współorganizatorem spotkania było Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Oddział w Gorzowie Wlkp.

Profesor Nicieja, wykładowca i wieloletni rektor Uniwersytetu Opolskiego, swoje obowiązki związane z uczelnią łączy z pracą dokumentalisty i pisarza. Jest autorem licznych książek oraz artykułów prasowych poświęconych tematyce kresowej, publikowanych także na łamach „Gazety Lubuskiej”. Monumentalna „Kresowa Atlantyda”, ukazująca historię utraconych przez Polskę miast i dzieje ich mieszkańców, stała się dla Profesora życiową misją. Jak podkreślił, zgodnie ze szkołą francuską, pisze przede wszystkim o zwykłych ludziach, bo to właśnie oni tworzą „tkankę historii”.

W tomie IX autor wyprawia się na Wołyń, dokumentując dzieje Krzemieńca, Kisielina, Śniatyna i Pikowa. Jednak w przeciwieństwie do filmu Wojciecha Smarzowskiego, który ukazuje Wołyń martyrologiczny, plebejski, profesor Nicieja skupia się na Wołyniu elit, mieszczańskim. Ukazuje np. Krzemieniec jako miasto kościołów, klasztorów, uniwersytetu i pięknych sklepów.

W tomie X przedmiotem badań stały się miejscowości: Złoczów, Kozaki-Pyrzany, Gańczary, Łanowce, Zasmyki i Zadwórze. Tej ostatniej, w mitologii narodowej nazywanej „polskimi Termopilami”, prelegent poświęcił najwięcej uwagi, opisując bohaterską obronę małej stacyjki na trasie kolejowej Lwów – Złoczów przez garstkę młodych patriotów polskich pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego przed atakami bolszewickiej armii Siemiona Budionnego, co przeważyło o losach bitwy warszawskiej 1920 r. Podobnie jak w antycznej historii, wszyscy obrońcy Zadwórza po wyczerpującej trzydniowej walce polegli. Ich prochy spoczęły na cmentarzu Orląt Lwowskich. Tej historii poświęcony był także krótki film dokumentalny.

Profesor Nicieja poruszył też problem etyki i odpowiedzialności historyka, który, co podkreślił, powinien kierować się przede wszystkim obiektywizmem. Wystąpienie Pana Profesora zostało nagrodzone szczerymi brawami. Zainteresowani, w przeważającej części byli Kresowianie, mogli nabyć wszystkie wydane dotąd tomy „Kresowej Atlantydy” oraz podzielić się z autorem swoimi wspomnieniami i dokumentami.

Fot. Kazimierz Ligocki