Janowska Ewa: Krzesiński Park Krajobrazowy

Janowska Ewa: Krzesiński Park Krajobrazowy / [fot. i koment.] Ewa i Ryszard Janowscy ; [aut. tekstów Zbigniew Biliński et al.]. – Zielona Góra : DIAPRESS Agencja Fotograficzno-Wydawnicza, 2003. – 128 s. : il. kolor. ; 26 cm.

Fragment publikacji:

W dolinie wielkiej rzeki
Krzesiński Park Krajobrazowy położony jest w środkowym biegu Odry, na terenie województwa lubuskiego. Powołany do życia w 1998 roku, ma za zadanie chronić przyrodę doliny Odry i ujściowego odcinka Nysy Łużyckiej, na powierzchni 8 564 ha. Swym zasięgiem obejmuje obszary gmin Cybinka, Maszewo i Gubin, należące do powiatów Słubice i Krosno Odrzańskie.
Ponieważ rzeki Odra i Nysa Łużycka stanowią zachodnią granicę państwa polskiego, ochrona przyrody ma charakter transgraniczny. Krajobraz dolin rzecznych po stronie polskiej i niemieckiej jest komplementarną całością i nosi nazwę – obszar chroniony Krzesin – Neuzelle.
Odra należy do największych europejskich rzek, po której pływają jednostki żeglugi śródlądowej różnych bander. Wykorzystanie tego szlaku uzależnione jest jednak od poziomów wody w korycie rzeki, których zmienność również znacząco wpływa na całą przyrodę Parku. To ona wyznacza rytm życia wielu gatunków flory i fauny. Wijąc się majestatycznie w szerokiej dolinie, dzieli Krzesiński Park Krajobrazowy na dwie części. Północna ma charakter wielkiej otwartej przestrzeni, zajętej przez pola uprawne, łąki i pastwiska – środowisko życia wielkiej ilości owadów, płazów, ptaków, gdzieniegdzie porośniętej kępami łęgów i olsów, przypominających „wyspy na bezkresnym oceanie" bujnych traw i trzcinowisk – to Polder Krzesińsko-Bytomiecki. Ze wschodu na zachód przecina go kanał o tej samej nazwie, uchodzący do Jez. Krzesińskiego, które pod Białą Górą łączy się z Odrą. W okresie wysokiej wody obszar ten stanowi naturalny zbiornik retencyjny.
Od ujścia Nysy Łużyckiej rzeka Odra zmienia kierunek i płynie na północ przez rozległą, rolniczo zagospodarowaną dolinę. Warto tu zwrócić uwagę na malowniczo położoną, starą łużycką wioskę Kłopot, w której ponad 20 par bocianów tworzy kolonię lęgową. W tej bocianiej wsi niedawno powstało unikatowe Muzeum Bociana Białego.
Krawędź „doliny wielkiej rzeki", na całej długości zaznaczona jest wzniesieniami, które porastają rozległe sosnowe lasy. Liczne wcięcia erozyjne i ślady po potokach oraz dawnych młynach wodnych, świadczą o dużym nawodnieniu górnej terasy sandrowej. Jeden z potoków prowadzi na północny wschód od Rąpic do rezerwatu „Młodno", który w ubiegłym stuleciu był jeszcze jeziorem. Obecnie stanowi duży kompleks nieprzebytych torfowisk i łąk otoczonych pięknym borem.
Do południowej części Parku wiedzie tylko jedna droga, urozmaicona przeprawą promową w Połęcku. Po przepłynięciu Odry, jawią się nam stare nadrzeczne łęgi wierzbowo-topolowe z całym bogactwem flory i fauny. Wypełniają one międzywale, a liczne tu oczka pozostałe po starorzeczu, połączone kanałami i trzcinowiskami stanowią specyficzny biotop dla ornitofauny.
W pradolinie, równoległe do Odry, meandruje czysta rzeczka Łomianka, która uchodzi do „matki rzeki" blisko Nysy Łużyckiej. Wzdłuż jej biegu ciągną się pola uprawne i kośne łąki chętnie zajmowane przez czajki.
Ku południu, cały obszar zajmują piękne gubińskie lasy. Sporo tu torfowisk i jezior. Największe z nich jezioro Borek koło Kosarzyna, jest chętnie odwiedzane przez wędkujących turystów, a jesienią przez dzikie gęsi. W rozległej kniei żyją m.in. jelenie, dziki, sarny, lisy, borsuki i jenoty.
Z Zytowania do pobliskiej Nysy Łużyckiej wiedzie aleja 28 starych dębów – wspaniały zespołowy pomnik przyrody. Napewno warto zobaczyć dawny park w Budoradzu i pełne tajemnic „Gubińskie mokradła".
Grzegorz Sawko