Aktor Witold Andrzejewski

Nie mogę pominąć tej książki w przeglądzie publikacji dotyczących Gorzowa i regionu, a jednocześnie – jako autorce – dość niezręcznie mi o niej pisać. Dlatego przenoszę tu tekst anonsujący książkę „Witold Andrzejewski. Aktor Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (1960-1966)” ze strony teatru – współwydawcy. Książka ta była nominowana do Lubuskiego Wawrzynu Naukowego w kategorii popularnonaukowej.

*

Ukazała się monografia Witolda Andrzejewskiego, aktora gorzowskiej sceny w latach 1960-1966. Pomysł napisania książki powstał w  piątą rocznicę śmierci księdza Andrzejewskiego. Dr Krystyna Kamińska, autorka książki, zainspirowana przez dyrektora Teatru im. J. Osterwy w Gorzowie Wlkp., Jana Tomaszewicza, uznała ten temat za bardzo interesujący i postanowiła podjąć wyzwanie. Podstawą do przygotowania monografii były kroniki teatru znajdujące się w Archiwum Państwowym. Po prawie roku pracy nad książką ukazało się piękne wydanie historii aktora, który został księdzem.

————–

Księdza Witolda Andrzejewskiego znało wielu gorzowian, ale przede wszystkim jako kapłana, organizatora pielgrzymek, kapelana „Solidarności” i młodzieży akademickiej, propagatora poezji, szczególnie Zbigniewa Herberta. Tymczasem swoje długie, bo 55-letnie życie w Gorzowie rozpoczął od pracy na scenie teatru.

Sześć lat pracy Witolda Andrzejewskiego – jeszcze nie księdza Witolda – to ważny fragment historii gorzowskiego teatru. Przyjechał do Gorzowa w 1960 r., uczestniczył w pierwszej teatralnej premierze, pracował pod kierunkiem legendarnych dyrektorów – Ireny i Tadeusza Byrskich i odszedł razem z nimi: oni – na emerytury, on do seminarium duchownego. Zdecydował, że będzie księdzem. I w tej roli sprawdził się znakomicie.

Witold Andrzejewski rozpoczął studia aktorskie w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi, ale po roku zdecydował, że będzie się uczył tego zawodu na scenie. Właśnie szukano aktorów do otwieranego teatru w Gorzowie. Został przyjęty. Miał wtedy 20 lat. W premierowym przedstawieniu „Balladyny” (4 X 1960) zagrał małą rolę Gońca. Urodą i talentem zabłysnął rolą Królewicza w „Kopciuszku” (1 I 1961). Podobno kochały się w nim wszystkie gorzowskie dziewczyny.

Przez trzy lata był adeptem, egzamin państwowy równorzędny z ukończeniem szkoły teatralnej zdał w 1963 r., równolegle z jego rocznikiem ze szkoły teatralnej. Wtedy dyrektorem teatru była już Irena Byrska, a jej mąż Tadeusz często reżyserował.

Na początku Witold Andrzejewski jako adept dostawał niewielkie role, z czasem przypadały mu coraz większe i ważniejsze. Do takich zaliczyć należy tytułową postać Don Alvaresa w sztuce „Don Alvares, albo niesforna w miłości kompanija” Stanisława Herakliusza Lubomirskiego (2 V 1964). Sztukę tę nasz teatr pokazał na Warszawskich Spotkaniach Teatralnych, zarejestrowała ją Telewizja Polska i jako jedyną w historii naszego teatru, pokazano w programie ogólnopolskim. Przedstawienie zyskało bardzo dużo bardzo dobrych recenzji.

Inną ważną rolą Witolda Andrzejewskiego była postać Gustawa-Konrada w „Dziadach” Adama Mickiewicza. Wprawdzie nie był to cały utwór, a tylko fragmenty, ale ze wszystkich czterech części, zawsze w udziałem Gustawa-Konrada.

Na koniec sezonu 1965/66, 6 maja odbyła się premiera popularnej wtedy komedii Oscara Wilde’a „Lord z walizki”, w której Witold Andrzejewski zagrał postać Jacka Worthinga. Bolesław Soliński poświęcił mu dłuższy fragment swojej recenzji: Ubawiłem się na tym przedstawieniu setnie, a zawdzięczam to wszystkim wykonawcom, wśród których na pierwszym miejscu muszę wymienić Witolda Andrzejewskiego w roli Jacka Worthinga. Był to nie tylko w całym przedstawieniu najlepszy „głos”, ale i najlepiej aktorsko postawiona postać. Czyżby aktor, którego z dużą satysfakcją obserwujemy od samych chyba początków aktorskiej kariery w swoim rodzinnym mieście odnalazł siebie właśnie w komedii? Swoboda i lekkość, inteligentna interpretacja tekstów piosenek stwarzały błyskotliwy kontakt z widownią. Było w tym może nieco z solowego występu estradowego wykonawcy, ale mieściło się świetnie w koncepcji inscenizacyjnej zakładającej świadomie takie piosenkarskie inkrustacje („Nadodrze” 1966 nr 11).

W latach 1960-1966 Teatr im. J. Osterwy wystawił 59 sztuk. Witold Andrzejewski zagrał w 44, w niektórych po dwie role. Był to więc znaczący dorobek.

Dla niego jednak znacznie ważniejsze niż osiągnięcia sceniczne okazały się kontakty intelektualne z państwem Byrskimi i ze Zbigniewem Herbertem, którego oni do Gorzowa ściągnęli, powierzając mu funkcję kierownika literackiego, którego tu nazywano „dramaturgiem teatralnym”. Tak po latach wspominał tamten czas: Znalazłem się w miejscu, w którym można było się bardzo wiele nauczyć, nie tylko zawodu, ale także sposobu myślenia, widzenia i obserwacji świata, studiów nad nim. Całymi dniami siedzieliśmy w teatrze szukając, dyskutując, rozmawiając, pracując.

Choć Witold Andrzejewski nie został wielkim aktorem, to jednak sześć lat pracy na gorzowskiej scenie dało mu przekonanie, że trzeba spełniać swoją misję: jedni to robią przez sztukę, on wybrał Kościół. I był to bardzo dobry wybór.

***

Krystyna Kamińska, „Witold Andrzejewski. Aktor Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (1960-1966)”, wyd. Związek Literatów Polskich, Oddział w Gorzowie Wlkp. i Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wlkp., Gorzów Wlkp. 2020, 112 s.