ZDZITOWIECKI Wincenty
ZDZITOWIECKI Wincenty Urodził się 1.01.1941 r. w Listopadówce w wołyńskie. Zmarł 8.04.2007 r. ...
Urodził się 15.01.1815 r. i zmarł w Landsbergu 29.06.1853 r. Syn zmarłego w 1857 r. żydowskiego kupca Aarona Boasa, otrzymał staranne wykształcenie – prywatne i szkolne w Landsbergu, studia prawnicze oraz tytuł doktora prawa w Lejdzie (Niderlandy). Wiele podróżował, szczególnie po Skandynawii, zamieszkał w Berlinie, następnie w Dreźnie, potem w Weimarze, którego stał się obywatelem i gdzie się ożenił. Z podróży pisał i publikował relacje, m.in. o Helgolandzie, czy Danii. Stał się także prekursorem powieści fantastycznych. Wsławił się edycjami: uzupełnień dzieł Goethego, Schillera oraz ich xenii – wierszowanych pamfletów. Utrzymywał kontakty z Freiligrathem, Heinem oraz rodzinami von Goethe i von Schiller.
W ostatnich latach życia osiadł ponownie w rodzinnym mieście, i tu kontynuował prace naukowe i kontakty ze światem. Charakterystyczna była potrzeba utrzymania dostępu do bibliotek, archiwaliów i czasopism, które Eduard Boas zamawiał drogą kurierską do Landsberga, np. z Weimaru i to w epoce sprzed rozwoju kolei żelaznych. Nie odżegnywał się ani od tematów, ani postaci i elit stricte landsberskich. Już w wieku 16 lat napisał pierwszy utwór liryczny na temat lokalny, następnie w 1839 r. pierwszą w dziejach drukowaną historię miasta, a w 1844 r. kronikę gildii strzeleckiej. Z jego ustaleń skorzystał także Erdmann Preuß. Pisał również różnego kalibru sztuki, wystawiane m.in. w lokalach teatralnych w Landsbergu. Jego wiernymi wydawcami w Landsbergu byli księgarze z oficyny wydawniczej Volger & Klein.
Czynnie angażował się w sprawy miasta, np. budowę pomnika Schleiermachera (1848) pod wodzą superintendenta Oberheima. Obok ojca i syna Nürnbergerów, Augusta Bornitza, miejscowych księgarzy współtworzył wielce twórczy landsberski salon kulturalno-literacki. Warta uwagi jest także osobista emancypacja, jakiej dał świetlane świadectwo – od potomka żydowskich kupców do postaci z artykułów w leksykonach literatury.
Zmarł przedwcześnie na chorobę nowotworową i pochowany został przez najbliższych na tutejszym cmentarzu żydowskim. Czas zatarł jego grób, ale nadal pozostało wiele śladów jego działalności. Spuścizna literacka, wydawana częściowo już pośmiertnie, została przez współwydawcę Wendelina von Maltzahn przekazana do Weimaru (obecnie tamże w zasobach Goethe- und Schiller-Archiv), jego korespondencja z wieloma znanymi postaciami, redakcjami itp. zachowała się w wielu archiwach literackich (np. Schiller-Archiv w Marbach n.Neckarem). Opracowanie uzupełnień pism Schillera czy Goethego, a także tzw. Sporu Xenii obu wieszczów do dziś należą do kanonu literatury tego tematu. Także jego brat Adolf Boas i bratanek Karl Boas zapisali się w kronikach miasta jako filantropii, rajcy i członkowie miejscowych towarzystw społecznych i kulturalnych.
Wybór:
„In Skandinavien. Nordlichter”, 1845;
„Des Kriegskommissars Pipitz Reise nach Italien”, 1841;
„Schriften”, 1846-48;
„Nachträge zu Schillers sämtlichen Werken”, 1838-40,
„Nachträge zu Goethes sämtlichen Werken”, 1841;
„Schiller und Goethe im Xenienkampf”, 1851;
„Schillers Jugendjahre”, 1856;
„Schillers und Goethes Xenienmanuskript”, 1856.