Dawniej niż wczoraj : rzecz o mieście

Dawniej niż wczoraj : rzecz o mieście / [red. Ewa Kułakowska ; oprac. graf. Michał Głębocki ; teksty Grażyna Kostkiewicz-Górska et al.] ; Muzeum Puszczy Drawskiej i Noteckiej im. Franciszka Grasia w Drezdenku. – Drezdenko : Muzeum Puszczy Drawskiej i Noteckiej im. F. Grasia, 2012. – 110 s. : il. (w tym kolor.) ; 30 cm.

Fragment publikacji:

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie WIkp. wśród wielu cennych i interesujących obiektów gromadzi również różnego rodzaju zbiory specjalne, w obrębie których osobne miejsce zajmuje licząca 1040 jednostek (stan na 18. 09. 2012) kolekcja kart pocztowych. Kolekcja zainicjowana została w połowie lat 90. i opiera się głównie na zakupach antykwarycznych i darach, jest systematycznie uzupełniana w ramach dwóch zespołów: pierwszy to karty pocztowe wydane od końca XIX wieku do 1945 roku (309 kart), drugi to karty z lat powojennych, aż po pocztówki współczesne (731 kart).
Zbiór obejmuje karty historyczne z terenu Nowej Marchii, późniejsze, z terenu województwa gorzowskiego oraz współczesne wpisujące się w granice administracyjne województwa lubuskiego. Kolekcja zwiera niemal wszystkie – zarówno pod względem formalnym jak i tematycznym – rodzaje kart jakie pojawiły się w czasie ich historycznego rozwoju. Pocztówki reprezentują różne rodzaje poligraficzne i wydawnicze, od obiektów opartych na litografii, chromolitografii poprzez pocztówki wytwarzane techniką światłodruku, do fotografii będącej wiernym odzwierciedleniem rzeczywistości. Obok typowych pocztówek można spotkać karty rozkładane, albumy z kartami do wyrywania oraz leporella – harmonijki z miniaturowymi widokami. Najliczniej reprezentowana jest kolekcja pocztówek Gorzowa, ponad 350 widoków, z czego połowa kart przedstawia nieistniejące już w większości widoki przedwojennego Landsberga. Wśród pozostałych kart pocztowych z ponad 60 miast i wiosek, najwięcej kart zebrano z Międzyrzecza, Skwierzyny, Choszczna, Strzelec Krajeńskich i Lubniewic.
Wzrost zainteresowania historią regionalną spowodował, iż dostrzeżono również wartości historyczno-dokumentacyjne kart pocztowych. Zaczęto je wykorzystywać w licznych publikacjach historycznych i albumowych dotyczących Gorzowa i okolic, bazując głównie na zbiorze pocztówek wydanych przed 1945 r. Początkowo karty z kolekcji WiMBP publikowane byty przede wszystkim w wydawnictwach własnych, jako materiał ilustracyjny, w opracowaniach poświęconych historii, architekturze i kulturze regionu. Obecnie udostępniane są wydawnictwom, stowarzyszeniom i autorom do publikacji albumowych, jako materiał ilustracyjny artykułów czy też monografii poszczególnych miejscowości. Pocztówki z widokami najciekawszych obiektów i miejsc naszego regionu wypożyczane są różnym instytucjom (bibliotekom, muzeom, towarzystwom) na wystawy historyczne oraz okolicznościowe, m.in. do polsko-niemieckiej wystawy „Nowa Marchia. Spotkanie z krajobrazem historycznym" zorganizowanej przez Niemieckie Forum Kultury Europy Środkowej i Wschodniej. Najczęściej jednak udostępniane są osobom indywidualnym szukającym odniesień historycznych do współczesnych miejsc i obiektów architektonicznych.
W najbliższym czasie kolekcja kart pocztowych WiMBP zostanie uzupełniona o pocztówki ze zbiorów prywatnych gorzowskich kolekcjonerów i stanowić będzie podstawę do wydania serii albumów wykorzystujących najciekawsze i w większości niepublikowane do tej pory widoki przedwojennego Gorzowa / Landsberga.
Grażyna Kostkiewicz-Górska – kierownik Działu Regionalnego Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorzowie