Gmina z pogranicza

Gmina Miedzichowo – jak napisano we wstępie do książki – wyróżnia się bardzo interesującymi cechami historycznymi, krajobrazowymi i przyrodniczymi. Analizie tych cech poświęcono obszerną monografię pt. „Gmina Miedzichowo na szlakach dziejów”. Autorzy podkreślają, że do tej pory nie były prowadzone kompleksowe badania żadnej z tych płaszczyzn, a przedstawione wyniki są zachętą do dalszych penetracji.
*
Zespół pracował pod redakcją naukową Marcelego Tureczka, a kolejne artykuły napisali:
Katarzyna Sanocka-Tureczek: Źródła archiwalne do dziejów Miedzichowa i okolic;
Stanisław Piechota: Uwarunkowanie geograficzne i gospodarcze;
Paweł Stachowiak: Archeologia obszaru Gminy Miedzichowo;
Małgorzata Gularek, Marceli Tureczek: Krajobraz kulturowy i zabytki okolic Miedzichowa;
Marceli Tureczek: Zarys dziejów Miedzichowa i okolic w okresie średniowiecznym i wczesnonowożytnym;
Paweł Stachowiak: Żelazne (i miedziane) korzenie Miedzichowa;
Tomasz Nodzyński: Obszar gminy Miedzichowo w latach 1815-1939;
Grzegorz Urbanek: Miedzichowo i okolice w okresie drugiej wojny światowej (1939-1945);
O najnowszej historii gminy pisali i wspomnienia mieszkańców zebrali: Andrzej Pieniężny, Maciej Łodyga, Tomasz Siwiński, Kazimierz Kowalczyk, Tomasz Nodzyński, Stanisław Piechota i Marceli Tureczek.
*
Gmina Miedzichowo to typowa wiejska gmina, na jej obszarze nie ma żadnego miasta. Zajmuje 208 km kw., ale mieszka tam niespełna 4 tys. ludzi, co daje bardzo niską gęstość zaludnienia – 18 osób na km/kw. Gminna wieś Miedzichowo ma tylko nieco ponad 400 mieszkańców, ale największa wieś – Bolewice liczy cztery razy więcej. Na terenie gminy jest 21 miejscowości, najczęściej małych, rozsianych wśród lasów, będących pozostałością procesu zasiedlania przez olędrów.
Gmina zaliczana jest do zachodniej Wielkopolski, ale w latach 1975-1989 należała do województwa gorzowskiego. Obecnie znajduje się w powiecie Nowy Tomyśl w województwie wielkopolskim.
*
Choć teren gminy zajmują przede wszystkim lasy, choć nie ma znaczących zabytków materialnych, Małgorzata Gularek i Marceli Tureczek szukają krajobrazu kulturowego gminy np. w nazwach lub obyczajach, a także w przyrodzie. To ciekawe spojrzenie na badanie przeszłości, choć autorzy rozdziału zastrzegają, że takie ujęcie ma charakter interdyscyplinarny i wymaga dalszych badań. Oczywiście przedstawiają także wszystkie stare budowle: młyny, kościoły, domy mieszkalne, zabudowania gospodarcze itp,
*
W okresie międzywojennym gmina znajdowała się w granicach Polski, a jej zachodnia granica była jednocześnie granicą państwa. Tu znajdowały się placówki graniczne najwcześniej zaatakowane, tu 1 września 1939 r. zginął, chyba jako pierwszy polski funkcjonariusz, Antoni Paluch, kierownik placówki granicznej w Silnej Nowej.

Zawsze na terenie gminy obok Polaków mieszkało także wielu Niemców. We wspomnieniach najstarszych mieszkańców oraz w rodzinnych tradycjach młodszych nie ma niesnasek między Polakami a Niemcami. Dominuje pamięć dobrego sąsiedztwa wynikająca także z tego, że choć językiem urzędowym był język polski, to wszyscy mówili także po niemiecku.

Terenów gminy Miedzichowo nie dotknęły wysiedlenia Niemców, jak to było na obszarze bliższym granicy. Tu nie nastąpiła drastyczna wymiana ludności, a więc po wojnie tradycja była łatwiejsza do podtrzymania.
*
Mimo zastrzeżenia na wstępie sformułowanego przez autorów, monografia gminy jest imponująca. Obok wnikliwych analiz i omówień w poszczególnych rozdziałach, znajduje się tam bardzo dużo zdjęć, map, fotokopii dokumentów itp. Duży format, dobry papier, kolorowe ilustracje – wszystko to zachęca do lektury.

Publikacja została opracowana i wydana na zlecenie Gminy Miedzichowo. Dedykowana jest „Byłym i obecnym mieszkańcom Gminy Miedzichowo”, a my polecamy lekturę tej książki wszystkim zainteresowanym lubusko-wielkopolskim pograniczem.

***
„Gmina Miedzichowo na szlakach dziejów”, red. nauk. Marceli Tureczek, Miedzichowo-Zielona Góra 2018, 172 s.