„Gorzowskie Murawy” zapraszają

Książeczka jest niewielka, specjalnie, aby ją łatwo włożyć do kieszeni lub torebki(format A-6). Po prostu, aby zawsze mieć przy sobie.

Na pewno trzeba ją zabrać na wycieczki terenowe w obszarze miasta Gorzowa. Bo rezerwat przyrody „Gorzowskie Murawy” jest o tyle oryginalny, że dla gorzowian znajduje się tuż pod nosem. Można do niego dotrzeć z osiedla Europejskiego albo z osiedla Słonecznego.

*

Obszar rezerwatu obejmuje niemal 80 hektarów, które od 1920 do 1999 r. były wykorzystywane jako poligon.  Ciągle widoczne są zarysy dawnych okopów, stanowisk bojowych, strzelnic, a od strony osiedla Europejskiego widać resztki jakichś konstrukcji, pewnie filary mostu, które żołnierzom służyły do ćwiczeń. Ukształtowanie terenu może pobudzać wyobraźnię, ale nie ma tu już żadnych niebezpieczeństw. Teraz to teren do spacerów i zachwycania się przyrodą.

Przyrodnicze walory tego terenu jako pierwsi pokazali członkowie Klubu Przyrodników. Rozporządzeniem Wojewody Lubuskiego z dnia 20 kwietnia 2006 r. został utworzony rezerwat przyrody „Gorzowskie Murawy”, aby „zachować różnorodność biologiczną ekosystemów zbiorowisk roślinności kserotermicznej-ciepłolubnej, wydm śródlądowych i muraw napiaskowych”. Członkowie Oddziału PTTK Ziemia Gorzowska w 2017 r. wytyczyli i oznakowali cztery szlaki turystyczne. Natomiast w końcu 2019 r. ukazała się książeczka „Rezerwat przyrody »Gorzowskie Murawy«” autorstwa Marka Pogorzelca i Zbigniewa Rudzińskiego, która pokazuje wszystkie walory dawnego poligonu.

*

Najlepiej oglądać gorzowskie murawy idąc szlakami:

Czerwonym: Osiedle Europejskie – Sahara – Grodzisko – Złoty Widok – Wyjście – 1,2 km

Niebieskim: Plac Słoneczny – Sahara – Zielony Widok – Koniec Świata – 2,0 km Zielonym: Osiedle Europejskie (ul. Brukselska) – Strzelnica – 1,2 km

Czarny: Szlak na skróty – ok. 0,7 km.

Szlaki te wiodą przez pustą przestrzeń, a przecież autorzy odkrywają przed najpierw czytelnikiem, a potem wędrowcem, walory, na które mógł nie zwrócić uwagi. Przede wszystkim przyrodnicze. Bo rośnie tu wiele unikatowych roślin ciepłolubnych. W przewodniku znajduje się dużo zdjęć tych roślin podpisanych ich nazwami, np. chondrilla sztywna, solanka ruska, szczotlicha siwa, złotolistka ognista, ostródka kosmata itd. Kto je umie wyróżnić? Wiele roślin ma w nazwie dodatek piaskowa (y), bo rosną tylko na piaskach, np. kocanka piaskowa, jasieniec piaskowy, macierzanka piaskowa, goździk piaskowy. A prawie wszystkie w lecie kwitną w dziesiątkach kolorów. Warto przejść się po murawach z tym przewodnikiem, by rozpoznać te rośliny i nauczyć się ich nazw. Tyle jest jeszcze do odkrycia!

*

W poruszaniu się i poznawaniu walorów tego terenu pomagają tablice informacyjne. Każdy spacerowicz powinien koniecznie dotrzeć do najwyższego punktu nazwanego Złotym Widokiem, z którego rozpościera się piękny, szeroki widok na Wartę i jej rozlewiska po drugiej stronie brzegu. Warto także zajrzeć na Saharę, bo to duży obszar po prostu suchego piasku. A jest tu jeszcze Zielony Widok, Winnica, Grodzisko, a nawet Koniec Świata. Wszystkie te nazwy wymyślili pomysłowi PTTK-owcy.

*

Kiedyś na tym terenie rósł las, potem ludzie go wykarczowali i zagospodarowali na swoje, militarne potrzeby. Wtedy wkroczyła tam niska roślinność, jak się okazuje niezwykle cenna. Teraz, gdy teren nie służy do ćwiczeń, przyroda chętnie sama go wypełnia krzewami i drzewami, kosztem tych małych, cennych roślinek. Teraz do nas należy ich zachowanie dla następnych pokoleń. Jak to zrobić? Po pierwsze nie dewastować, nie jeździć motorami, nie śmiecić. Po drugie – wprowadzić wypas owiec, bo one są najlepszymi ochroniarzami przyrody; eliminują to, co rośnie w nadmiarze, a kserotermicznych roślin nie ruszają, bo dla nich są niesmaczne.

„Pewne jest – piszą autorzy przewodnika – że bez ochrony czynnej, kolorowe murawy stracimy szybciej, niż wielu się to wydaje”.

*

Na stronie tytułowej autorzy dziękują wszystkim, którzy dbają o zachowanie muraw. Natomiast na stronie informacyjnej zalecają: Jeśli widzisz, że ktoś niszczy, zaśmieca i dewastuje rezerwat, to reaguj lub dzwoń: do Straży Miejskiej, tel. 95 735 57 28, policja – tel. 997 lub RDOŚ – tel.887 101 300.

***

Marek Pogorzelec i Zbigniew Rudziński „Rezerwat przyrody »Gorzowskie Murawy«”, wyd. Oddział PTTK Ziemi Gorzowskiej, Gorzów Wlkp. 2019, 50 s.

Wydawnictwo sfinansowano ze środków Miasta Gorzowa Wielkopolskiego, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i Oddziału PTTK Ziemi Gorzowskiej.

Jest dostępne w biurze PTTK ul. Mieszka I 15 i w bibliotece.