Grossolalia, czyli fraszki

Obfity był plon II Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Grossa na fraszkę zorganizowanego przez Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną im. Zbigniewa Herberta. Przed rokiem, na pierwszą edycję konkursu, fraszki nadesłało 47 autorów, w tym roku aż 145 autorów zaproponowało 168 zestawów. Oceniało je jury w składzie: Anna Dominiak, Jacek Lauda i Jadwiga Gross. Najlepsze opublikowano w książce „Grossolalia, czyli grossterki fraszkopisarza”, która ukazała się w dniu ogłoszenia wyników konkursu.

*

Pierwsze miejsce zdobyła Agnieszka Śliz z Dobronia, w ubiegłym roku laureatka drugiego miejsca, która nadesłała dwa zestawy fraszek, oba w tzw. czarnym humorze, jako że poświęcone zmarłym. Oto przykłady:

Epitafium biznesmena

Zawsze sięgał po to, co niemożliwe się zdało.

Dzisiaj chciałby takiej fuzji, co łączy duszę i ciało.

Pijaczyna w zaświatach

Zanim go nadejdzie rozterka jaka,

Profilaktycznie zalewa robaka.

Polityk w zaświatach

Do Sądu Najwyższego – bo polityk zawsze ma rację –

We własnej sprawie złożył apelację.

*

Laureatem drugiej nagrody jest Zbigniew Witosławski z Gorzowa, który przygotował współczesne parafrazy łacińskich przysłów:

Finis coronat opus

Koniec wieńczy dzieło.

Uwieńczy – pod warunkiem, że się je zaczęło.

Non omnis moriar

Nie wszystek umrę.

Pomimo to całego wpakujcie mnie w trumnę.

O tempora, o mores

O czasy, o obyczaje.

Ona ciągle by chciała, jemu sił nie staje.

*

Laureat trzeciego miejsca, Bartłomiej Bill z Konina zaproponował „Wesołą szkołę”, czyli fraszki o nauczycielach.

Pani od polskiego

Problem w tym, że lekcja

Każda taka sama:

Poezja czy proza –

Dla nas zawsze dramat.

Pani od biologii

Komórek na lekcji

Zabrała dziś parę

I kazała włączyć

Nam komórki szare.

Pani od matematyki

Nie ma w sobie nawet

Pierwiastka humoru,

A każdego ucznia

Podstawia do wzoru.

*

Laureatem nagrody specjalnej ufundowanej przez rodzinę Jana Grossa został Tomasz Grabowski z Koślinki, autor fraszek utrzymanych w modelu „lepiejów” lub „moskalików”, zawsze włączając krąg duchownych.

***

Kto na urlop w listopadzie

Zamiast w sierpniu się wybiera,

Będzie w piekieł strącon kadzie

Lub mu kapłan podoskwiera…

*

Dużą porcje fraszek zawiera rozdział pt. „Fraszki dostrzeżone” z najlepszymi utworami wszystkich autorów. Są wśród nich gorzowianie: Ewa Tatkowska i Marek Kierus oraz Jadwiga Niemiec z Krzeszyc i Anna Żłobińska z Łagodzina.

*

Część końcową książki przeznaczono na prezentację patrona konkursu – Jana Grossa: jest życiorys, wywiad, jakiego udzielił Beacie Patrycji Klary oraz wybór jego nieśmiertelnych fraszek. Do tej części książki włączono krótki esej Anny Dominiak „Od Symonidesa do Sztaudyngera – kręta historia fraszki”.

*

Z liczby nadesłanych prac wynika, że konkurs się przyjmuje i że trudna forma fraszki cieszy się zainteresowaniem autorów. Jury w podsumowaniu swojej oceny stwierdziło, że „spora część tekstów wykazała słaby poziom merytoryczny i formalny”, ale były także utwory, które „zwróciły uwagę nie tylko wzorcowo spełniając gatunkowe założenia fraszki, ale także odznaczając się aktualnością tematu i świeżością spojrzenia”.

Dyrektor Sławomir Szenwald zapewnił, że konkurs będzie kontynuowany, a książki z utworami na niego nadesłanymi są znakomitymi antologiami tej formy literackiej.

***

„Grossolalia, czyli grossterki fraszkopisarza”, II Ogólnopolski Konkurs Literacki im. Jana Grossa, wyd. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herbarta w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2022, 82 s.