Historyczne wydawnictwo o gminie Krzeszyce

Księga jest opasła. Liczy 272 + 200 stron formatu B-5, czyli dużego. Na okładce z jednej strony tytuł „Z dziejów gminy Krzeszyce” i teksty po polsku, po drugiej – „Aus der Geschichte der Gemeinde Krzeszyce” i tekst po niemiecku. Polskiego tekstu jest trochę więcej (272 s.), niemieckiego mniej (200 s.), bo pominięto przyszłość, czyli strategię rozwoju gminy.
Po obu stronach okładki ten sam ciąg ładnych kamienic, w tym jedna z wieżyczką. Ścisła, miejska zabudowa. Czy naprawdę tak wyglądało centrum Krzeszyc przed wojną? Teraz nie ma tam wysokich domów stojących tuż obok siebie. Dobrze, że przypomniano je pocztówką.
*
Wydawcą książki jest Gminna Biblioteka Publiczna, którą kieruje Jolanta Solińska. Właśnie w bibliotece znajduje się zasobna izba muzealna. Ponadto biblioteka brała udział w ogólnopolskim projekcie Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej, który dał bogaty zasób przede wszystkim fotografii. Swój kącik historyczny ma także tamtejsza szkoła podstawowa, co świadczy o świadomej pieczy dla przeszłości.
*
Gmina Krzeszyce położona jest w powiecie sulęcińskim, w północno-zachodniej części województwa lubuskiego, liczy niespełna 5 tys. mieszkańców, z czego ok. 1600 we wsi gminnej. Jest to jedna z najsłabiej zaludnionych gmin.
Dużą jej część zajmują lasy, a drugą – dawne rozlewiska Warty i Postomi, w XVIII wieku zagospodarowane. O tym ciekawym okresie wydzierania wodzie ziemi, zagospodarowywania jej pod uprawy i zakładania wsi pisze Małgorzata Dąbrowska w rozdziale „Nowa Ameryka nad Wartą – kolonizacja Łęgu Krzeszyckiego w okresie fryderycjańskim”. Choć historycy podważają autentyczność, w tradycji lokalnej ciągle żywa jest legenda, jak to chłopi przyszli do króla Fryderyka Wielkiego z prośbą, żeby im pozwolił na wyjazd do Ameryki. Wtedy król miał odpowiedzieć, że zrobi im Amerykę nad Wartą. Dlatego większość wsi zakładanych na osuszonych ziemiach miała nazwy amerykańskie: Nowy Jork, Saratoga, Nowa Ameryka, Savanah, Florida i inne. Od nazw wsi cały region rozciągający się od Słońska po Kołczyn nazywano Nową Ameryką. Szkoda, że po wojnie odrzucono wszystkie te nazwy, jednocześnie przekreślając oryginalną historię, a dla wsi urobiono nowe, nierzadko karkołomne jak Dzierżązna. Pozostała tylko jedna – Malta.
+
Podstawowy dla historii gminy jest artykuł Zbigniewa Czarnucha „Etapy formowania się sieci wsi gminy Krzeszyce” i następujący przegląd wszystkich wsi z ich historią aż po współczesność (łącznie 90 stron).
Inne artykuły związane z przeszłością to: Jolanty Solińskiej „Krzeszyckie młyny” i „Dzieła luteran z Krzeszyc” oraz Zbigniewa Masternaka „Postomia, nasza rzeka” i „Z historii kolejki wąskotorowej Krzeszyce – Rudnica”.
*
Bardzo ciekawy i obszerny (70 stron) jest rozdział poświęcony mieszkańcom gminy Krzeszyce, w którym zawarto nie tylko wspomnienia zebrane do tej książki, ale także wyszukano i przypomniano opowieści o losach ludzi po wojnie tu mieszkających. Choć zazwyczaj napisane prostym, codziennym językiem, są świadectwem historii narodu i zawierają ogromnie dużo emocji. Dobrze, że je przywrócono zbiorowej pamięci.
*
Ostatnie rozdziały dotyczą współczesności. Są tu: „Historia parafii Krzeszyce”, „Pomnik Inki”, „Kalendarium gminy Krzeszyce”, a całość kończy dokument gminnej administracji: „Ze strategii rozwoju gminy” obejmujący lata 2017 -2027.
Książka zawiera bardzo dużo zdjęć z przeszłości i współczesnych – te wydrukowane są w kolorze.
*
Dla gminy Krzeszyce jest to z pewnością wydawnictwo o randze historycznej. Umieszczono w nim chyba wszystko, co dało się zebrać w archiwach, bibliotekach, domowych albumach i wspomnieniach. Szkoda tylko, że przygotowanymi przez autorów opracowaniami nie zajął się polonista wyspecjalizowany w korekcie, bo liczba językowych potknięć jest tu zdecydowanie za duża.

***
„Z dziejów gminy Krzeszyce” / „Aus der Geschichte der Gemeinde Krzeszyce”
Wyd. Gminna Biblioteka Publiczna w Krzeszycach, red. Zbigniew Masternak, współpraca redakcyjna Jolanta Solińska, Krzeszyce 2018, 272 + 200 s.