Litewski Dawid, lubuski Henryk i inni

Co roku ukazują się kolejne zeszyty „Colloquiów Lubuskich”, w których publikowane są referaty wygłoszone podczas seminariów na temat biskupstwa lubuskiego. Organizatorem dorocznych konferencji i wydawcą serii jest Parafia Rzymsko-Katolicka pw. św. Jakuba Apostoła w Ośnie Lubuskim. Numer 3 nowej serii Colloquiów, a ogólnie ósmy zawiera cztery wystąpienia.

*

Doktor Maciej Maciejowski ze Szczecina w tytule swojego wystąpienia postawił pytanie: „Kim był Dawid – dowódca najazdu litewskiego na Nową Marchię w 1326 roku”. W tym czasie trwał spór między Kościołem (papieżem) a władzą świecką (królem niemieckim – cesarzem rzymskim Ludwikiem IV), do którego włączona została cała Europa. Król Władysław Łokietek opowiedział się za papieżem. Z jego poparciem w 1326 roku ziemie Nowej Marchii najechało wojsko litewskie pod dowództwem Dawida. Autor artykułu zajął się przede wszystkim tą postacią, pokazując jego dojście do wysokiej pozycji w państwie litewskim i militarne sukcesy. Wyprawa na Nową Marchię trwała tylko miesiąc, ale niemiecki kronikarz Piotr z Dusburga, autor dziejów zakonu krzyżackiego i ziemi Prusów pokazał ją jako najazd Hunów. W barbarzyński sposób Litwini potraktowali zakonników i zakonnice, doszczętnie zniszczyli klasztorne majątki. Cytowany opis jest przerażający. Najechane i ograbione klasztory cysterskie to: Bledzew, Paradyż, Bierzwnik, Mironice oraz zgromadzenia żeńskie w Reczu, Pełczycach i Cedyni.

Nawet bardzo życzliwy Władysławowi Łokietkowi nasz kronikarz Jan Długosz pisze: W czasie tej wyprawy barbarzyńcy walczący razem z Polakami dopuścili się haniebnych czynów, znieważając kościoły Boże, klasztory i ich sługi, także dziewice i niewiasty. (…) Mordowano zarówno dzieci, jak i starców.

Wyprawa ta źle się skończyła dla Dawida. W trakcie powrotu został zabity przez rycerza z Mazowsza Andrzeja Gosta.

*

Doktor Marek Golemski (spiritus movens naukowych spotkań w Ośnie) kreśli sylwetkę biskupa lubuskiego Henryka I, pełniącego swoją funkcję w latach od 1233/1234 do przed 1248. To kolejna obszerna nota do zaplanowanego „Słownika biograficznego biskupów lubuskich”. Autor dokładnie przeanalizował zachowanych pięć dokumentów podpisanych przez biskupa Henryka, z których cztery miały na celu wspieranie templariuszy. Prześledził wszystkie wzmianki o tym biskupie z innych dokumentów i zbudował sylwetkę otwartego, mądrego biskupa. Artykuł ten pokazuje, że historyk badający tak odległą przeszłość musi być detektywem, który na podstawie śladów informacji buduje lub odrzuca hipotezy.

*

Doktor inż. arch. Maciej Płotkowiak z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technicznego w Szczecinie, który w Ośnie zajmował się nadzorem nad pracami konserwatorskimi w kościele, tu zajął się zasadami budowy miast i na tym tle próbował ocenić szanse Ośna Lubuskiego. Bardzo to ciekawy artykuł będący w zasadzie krótkim kursem rozwoju metropolii, ale co do Ośna autor nie umie jednoznacznie wskazać kierunku rozwoju miasta, bo procesy inwestycyjne na tym terenie pozostają niejasne.

*

Jako ostatni opublikowano artykuł księdza Jerzego Najdka, proboszcza parafii w Smogórach pt. „Wymiar społeczny działalności księdza Jerzego Popiełuszki. Słowa i czyny”. Ale to już tematyka współczesna, niezwiązana z biskupstwem lubuskim.

***

„Colloquia Lubuskie” seria nova, nr III (8), red. Marek Golemski, Bożena Grabowska, wyd. Parafia Rzymsko-Katolicka pw. św. Jakuba Apostoła w Ośnie Lubuskim, Ośno Lubuskie 2020.