Mudzo Frederick: Dölzig = Dolsk

Mudzo Frederick: Dölzig = Dolsk / [Hrsg. von Sibylle Badstübner-Gröger und Markus Jager ; Übers. (deutsch-polnisch) Agnieszka Lindenhayn-Fiedorowicz]. – Berlin : Deutsche Gesellschaft, 2012. – 24, XII s. : il. ; 22×25 cm.

Fragment publikacji:

FOLWARK
Do pałacu i parku prowadziły łącznie cztery drogi. Dwie z nich przebiegały przez wieś, przy czym jedna z nich przewidziana była tylko dla służby. Kompleks gospodarczy oddzielony był od wsi wysokim murem, ciągnącym się przez połowę wsi. Park i ogród okalające pałac oddzielały rezydencję od budynków gospodarczych w taki sposób, że od strony pałacu niewiele było widać z prac prowadzonych na folwarku, co zapewne było zamierzone.
Największym budynkiem był położony za zachód od pałacu tzw. dom gospodarczy (Wirtschaftshaus), który jeszcze przed wojnę został poszerzony o dobudówkę i później został przebudowany na sklep. Był to dwukondygnacyjny budynek o pięcioosiowych elewacjach szczytowych. Nad drugą kondygnacją wprowadzono grupę trzech okien. Wysokie okna parteru zwieńczone są profilowaną listwą, zaś stromy dach namiotowy ozdobiono ramującym fryzem dekoracyjnym.
W odległości około 20 metrów od tego budynku znajdował się skromny magazyn, który w czasie pierwszej wojny światowej przez krótki czas służył jako niewielki obóz jeniecki dla francuskich żołnierzy. Po południowej stronie stała gorzelnia, rozebrana we wczesnych latach 70-tych XX wieku. Odsłonięte przed paroma laty rozległe i głębokie podpiwniczenie wskazuje na to, że stanowiła ona potężny budynek. Za gorzelnią znajdowały się dwie nadzwyczaj duże dwukondygnacyjne stodoły, których poddasza służyły jako pokoje mieszkalne dla zatrudnionych w gospodarstwie pracowników. Jedna z nich zachowała się obok budynku szkolnego w nieco zmienionej formie.
Jedynym budynkiem, wznoszącym się w bezpośrednim sąsiedztwie pałacu, była stajnia połączona z powozownią. Z tej masywnej, zdobionej elementami dekoracyjnymi budowli zachowała się jedynie podmurówka. Planowana jest jednak jej odbudowa. Pierwotnie w górnej kondygnacji znajdowały się pokoje mieszkalne pracowników folwarku. Naprzeciwko stajni z powozownią wznosił się kolejny budynek gospodarczy, służący dziś do celów mieszkalnych.
Na południe od folwarku znajduje się tzw. dom ogrodnika (Gärnterhaus). Ten dwukondygnacyjny, otynkowany na biało budynek wznosi się na wzgórzu z widokiem na park pałacowy i zamieszkiwany był przez ogrodnika pałacowego. Jednym z najładniejszych elementów widoku z tego miejsca jest ponad 500 letni duży dąb, który mimo licznych uderzeń pioruna do dziś stanowi okazały pomnik przyrody.
Duża część budynków gospodarczych, stajni i stodół na terenie folwarku połączona była ze sobą szeroko rozgałęzionym systemem podziemnych tuneli. Do końca wojny jeden z nich służył jako magazyn folwarczny. Większa część tuneli jest dziś zasypana albo zamurowana.