Naukowo na różne tematy

Od kilku lat w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Zbigniewa Herberta co miesiąc odbywają się seminaria z cyklu „Nowa Marchia prowincja zapomniana – Ziemia Lubuska wspólne korzenie”. W ostatnich latach również ma tu miejsce wiele innych spotkań o charakterze naukowym lub popularnonaukowym. Od 2004 r. wykłady o Nowej Marchii systematycznie publikowane były w kolejnych tomach „Zeszytów Naukowych” wydawanych przez bibliotekę. Ale po 12 numerze z 2016 r. nastąpiła spora przerwa. Tom 13 datowany na rok 2020 ma nieco inny charakter. Dlaczego?

*

Wyjaśnienie można wyczytać ze „Wstępu”. Sławomir Szenwald – dyr. WiMBP, a jednocześnie redaktor naczelny „Zeszytów” rozpoczyna od podziękowania autorom za udostępnienie do druku swoich wystąpień, które zawsze są podstawowym materiałem składającym się na nasze „Zeszyty”.

Aby podnieść naukową rangę cyklu „Nowa Marchia…”, przed rokiem powołano Radę Naukową, do której zaproszono dziewięciu naukowców z ośmiu uczelni zajmujących się historią naszego regionu. Oto oni: prof. dr hab. Tomasz Jurek (Gorzów Wlkp.), ks. dr hab. Robert Kufel (Zielona Góra), dr hab. Paweł A. Leszczyński (Gorzów Wlkp.), dr Paweł Migdalski (Szczecin), dr hab. Beata Orłowska (Gorzów Wlkp.), dr hab. Grzegorz Podruczny (Poznań), dr hab. Radosław Skrycki (Szczecin), dr hab. Marceli Tureczek (Zielona Góra), prof. dr hab. Joachim Zdrenka (Poczdam). Recenzentem naukowym tego numeru był dr hab. Radosław Domke z Uniwersytetu Zielonogórskiego.

*

W ramach cyklu „Nowa Marchia prowincja zapomniana – Ziemia Lubuska wspólne korzenie” wykłady wygłaszają najczęściej badacze z tytułami naukowymi. Przedstawiają problemy, które zazwyczaj są tematem ich książek, a na pewno wieloletnich badań, a więc znają je dobrze. Natomiast grono odbiorców (zawsze liczne) oraz charakter spotkania skłaniają ich ku raczej popularnej, a nie naukowej formie wypowiedzi. Natomiast „Zeszyty Naukowe” chcą być pismem naukowym. Chcą, ale jeszcze nie są. Za publikacje na ich kartach autorzy nie otrzymują tak cennych w ich środowiskach punktów potrzebnych w budowaniu kariery naukowej.

Tego dyr. Szenwald nie napisał, ale domyślam się, że gorzowska biblioteka ma kłopoty z wyegzekwowania od wykładowców pisemnej formy ustnie wygłoszonych wystąpień. W tej sytuacji – i tu już dyrektorskie słowa ze „Wstępu” – Biblioteka Herberta musi zmienić swój dotychczasowy profil wydawniczy tak, aby w perspektywie najbliższych lat uzyskać status biblioteki naukowej i wydawnictwa naukowego. Szczególny nacisk kłaść musimy zatem na zwarte publikacje tematyczne stanowiące np. serię wydawniczą…

Uzyskanie rangi jednostki i wydawnictwa naukowego nie będzie łatwe, ale drogowskaz dobry. Natomiast zapowiedź tematycznej serii wydawniczej zdaje się bardzo obiecująca.

Na szczęście dla „Zeszytów” dyrektor uzupełnia powyższe zdanie: …nie zaniedbując „Zeszytów Naukowych”, które mają już swoje stałe miejsce na regionalnym rynku wydawniczym. Naprawdę mają. Trzynaście numerów to duży dorobek.

*

Na trzynasty tom „Zeszytów Naukowych” złożyły się referaty wygłoszone w ramach spotkań „Nowa Marchia – prowincja zapomniana – Ziemia Lubuska – wspólne korzenie” oraz referaty wygłoszone na konferencji naukowej „Polonia Mater Nostra Est” w dn. 14 listopada 2018 r.

W części pierwszej piszą:

– Katarzyna Zielińska – „Pamięć o żołnierzach i wydarzeniach z lat 1914-1918 na obszarze Nowej Marchii”

– Jerzy Sygnecki – „Od antysemityzmu do „nocy kryształowej”. 9 listopada 1989 r. w Gorzowie Wielkopolskim/Landsbergu an der Warthe”

– Marceli Tureczek – „Straty i rozproszenie dóbr kultury na terenach współczesnej zachodniej i północnej Polski w okresie II wojny światowej – wybrane zagadnienia natury prawnej i historycznej”

– Bożena Grabowska – „Malarstwo i rzeźba sakralna okolic Gorzowa Wielkopolskiego”

– Zbigniew Mieczkowski – „Dawne młyny wodne w dolinie Drawy”.

Referaty z konferencji zorganizowanej w 100-lecie niepodległości przygotowali:

– Beata A. Orłowska – „Miedzy kształceniem a wychowaniem – 1918-2018 – 100 lat polskiej myśli edukacyjnej”

– Katarzyna Sanoska-Tureczek i Marceli Tureczek – „Wielka wojna, niepodległość i pamięć na obszarze Babimojszczyzny i Ziemi Międzyrzeckiej 1918-2018. Wybrane zagadnienia”.

Książkę kończy przygotowana przez Grażynę Kostkiewicz-Górską bibliografia „Badania archeologiczne na terenie Gorzowa Wielkopolskiego 1945-2019”.

*

Jak wynika z powyższego przeglądu tematyka referatów jest różnorodna, a tym samym ciekawa. Od obejmującego sto lat polskiej niepodległości obrazu przemian myśli edukacyjnej po omówienie nielicznych zabytków sztuki sakralnej w podgorzowskich kościółkach lub równie zapomnianych młynów nad Drawą. Od pamięci o wielkiej wojnie z lat 1914-1918 na obszarze całej Nowej Marchii po jej część etnicznie polską – Babimojszczyznę, od obecności w Gorzowie Żydów po problem strat zabytków z ziem zachodnich.

Wszystkie referaty opatrzone są biogramami autorów, krótkim streszczeniem po polsku i po angielsku oraz ważnymi dla badaczy, bo ułatwiającymi orientację tzw. słowami kluczowymi.

Okładkę zdobi ładny rysunek gorzowskiego pejzażu autorstwa Zbigniewa Olchowika.

***

„Nowa Marchia prowincja zapomniana – Ziemia Lubuska wspólne korzenie”. Zeszyty Naukowe nr 13, wyd. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta, red. Sławomir Szenwald – red. nacz., Grażyna Kostkiewicz-Górska i Katarzyna Sanocka-Tureczek, Gorzów Wlkp. 2020, 178 s.