O Świętych Męczennikach dla wszystkich

W nocy z 10 na 11 listopada 1003 roku zabici zostali eremici, którzy przybyli na ziemie polskie, by szerzyć wiarę katolicką: dwaj włoscy benedyktyni – Benedykt i Jan, dwóch słowiańskich nowicjuszy – Izaak i Mateusz oraz posługujący im Krystian. Współcześnie nazwani oni zostali Pierwszymi Męczennikami Polski.

*

Historycy włożyli wiele trudu w zbadanie losów tych zakonników, bo źródeł współcześni pozostawili niewiele. Informację, że był to zwykły napad rabunkowy, bo sprawcom wydawało się, że zakonnicy przywieźli z sobą majątek, przekazał kronikarz Brunon z Kwerfurtu. Długo natomiast trwały spory o to, gdzie znajdował się kościół, w którym zostali zabici. Ostatecznie większość badaczy uznaje, że zdarzenie miało miejsce w Międzyrzeczu. Ale rodzi się następne pytanie: konkretnie w którym miejscu? I spory trwają nadal.

Dużo powstało książek i rozpraw naukowych o Pięciu Braciach, ale adresowane są one zazwyczaj do tych, którzy zawodowo zajmują się historią Polski lub chrześcijaństwa w ogóle. Napisane naukowym językiem nie trafiają do tzw. szerokiego kręgu odbiorców.

*

Lukę tę wypełnił Andrzej Kirmiel – dyrektor Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego, historyk, także autor jednej z koncepcji dotyczącej lokalizacji klasztoru. Napisał niewielką książkę, ale jej zaletą jest jasno przedstawiona opowieść o Polskich Męczennikach. Dopełnieniem zdarzeń sprzed wieków jest prezentacja różnych form upamiętnienia i kultu Braci przede wszystkim w Międzyrzeczu.

W 1966 r. w ramach 1000-lecia Chrztu Polski prymas kardynał Stefan Wyszyński dekretem uznał Międzyrzeckich Męczenników za współpatronów Administracji Apostolskiej Ziemi Lubuskiej, Prałatury Pilskiej i Pomorza Zachodniego, bo taką nazwę i taki był wówczas obszar jednostki, która miała swoją stolicę w Gorzowie. Po zmianach administracyjnych w organizacji struktur Kościoła Pierwsi Męczennicy Polski są obecnie – obok Matki Boskiej Rokitniańskiej – patronami diecezji zielonogórsko-gorzowskiej.

Są kościoły pod ich wezwaniem (m. in. w Gorzowie), są ich parafie i dedykowane im ołtarze, tablice pamiątkowe, w Międzyrzeczu są ich relikwie zamknięte w ozdobnym relikwiarzu, jest specjalna ekspozycja w muzeum itp. Andrzej Kirmiel, autor książki, spisał wszystkie te formy i przedstawił na fotografiach. O Męczennikach mówił papież Jan Paweł II w homilii wygłoszonej w Gorzowie w 1997 r. Miał wówczas na ramionach stułę, na której wyhaftowano portrety Braci. Ich wizerunki tam wyobrażone teraz zdobią okładkę książki.

W 2003 w Międzyrzeczu odbyły się uroczyste obchody tysiąclecia męczeńskiej śmierci Braci z udziałem prymasa kard. Józefa Glempa oraz delegacji z Włoch, Czech i Niemiec, z którymi to państwami Męczennicy byli związani.

Rocznicę obchodzono także w 2013 r. Planuje się, że z okazji kolejnej rocznicy w 2023 r. w Międzyrzecu stanie pomnik Pierwszych Męczenników Polski.

*

Przez minione 50 lat kult świętych związanych z Międzyrzeczem bardzo się rozwinął, dobrze więc, że dostępna jest książka napisana przez historyka Andrzeja Kirmiela i polecona przez ks. Tadeusza Lityńskiego biskupa zielonogórsko-gorzowskiego. Syntetycznie prezentuje ona wszystko, co powinniśmy wiedzieć o patronach naszej diecezji. Do zainteresowania się nią zachęcają liczne kolorowe zdjęcia.

***

Andrzej Kirmiel, Pierwsi Męczennicy Polski z Międzyrzecza, wyd. Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego w Międzyrzeczu i Sanktuarium Matki Bożej Cierpliwie Słuchającej w Rokitnie, Międzyrzecz 2019, 40 s.