O templariuszach i biskupach

„Colloquia Lubuskie” to cykl sesji historycznych, jakie odbywają się w Ośnie, oraz książek z referatami wygłoszonym podczas tych sesji. Tematem głównym sesji są dzieje biskupstwa lubuskiego, ale zawsze znajdują się także tematy czasowo nam bliższe, często związane z Ośnem. Organizatorem sesji jest Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. św. Jakuba Apostoła z ks. proboszczem ks. Piotrem Grabowskim, którego wspomaga historyk biskupstwa dr Marek Golemski, także redaktor wydawnictwa.

*

W numerze drugim serii nowej zamieszczono artykuły o związkach biskupów z zakonem templariuszy. Templariusze przybyli do biskupstwa lubuskiego z inicjatywy Henryka Brodatego i Jadwigi Śląskiej pod koniec lat  20. XIII wieku. Byli obecni na tym obszarze przez ok. 80 lat, czyli do kasaty zakonu w 1312 roku. Kamil Wasilkiewicz w artykule „Biskupi lubuscy wobec zakonu templariuszy (XIII-XVIII w.)” cytuje łacińskie dokumenty ordynariuszy lubuskich adresowane do templariuszy, podaje ich tłumaczenie na język polski i wnikliwie je analizuje. W czasie funkcjonowania zakonu templariuszy w biskupstwie lubuskim diecezją zarządzało ośmiu biskupów: Wawrzyniec, Henryk, Nanker, Wilhelm I, Wilhelm II, Konrad, Jan i Fryderyk. Dokumenty pochodzą z czasów dwóch pierwszych, czyli Wawrzyńca i Henryka, z pozostałych lat zachowały się tylko fragmentarycznie. Biskupi wspierali zakon, a przekazując dziesięciną udzielali templariuszom znacznej finansowej pomocy. Dzięki wsparciu biskupów lubuskich templariusze utworzyli trzy komandorie: w Leśnicy, Chwarszczanach i Sulęcinie albo Ostrowie, a dzięki nim uzyskali wysoką pozycję na Środkowym Nadodrzu.

*

Dopełnieniem tematu jest artykuł Marka Golemskiego „Pismo i dyktat dokumentu biskupa lubuskiego Henryka I dla templariuszy z 1244 r. Przyczynek do zagadnienia skryptorium chwarszczańskiego”. Na podstawie drobiazgowej analizy starych dokumentów autor stawia hipotezę, że w komandorii templariuszy w Chwarszczanach istniało skryptorium, które zajmowało się spisywaniem wszystkich dokumentów dotyczących komandorii, nawet tych, których autorami powinni być ich dobrodzieje – tutaj biskupi.

Również autorstwa Marka Golemskiego jest artykuł „Dwaj biskupi lubuscy Wilhelm I (1251-1273) i Wilhelm II (1274-1282) i ich pontyfikaty”. Sylwetki dwóch biskupów autor traktuje jako materiał do zapowiadanego wcześniej „Słownika biograficznego biskupów lubuskich”.

*

Sesja prezentowana w tej publikacji odbyła się w 2018 roku, w roku stulecia niepodległości Polski i dlatego wydawnictwo otwierają dwa artykuły związane z tą rocznicą: Roland Prejs przedstawił wybrane zagadnienia na temat „Kościół katolicki wobec zachodniej granicy Polski po I wojnie światowej”, zaś gospodarz sesji – ks. Piotr Grabowski omówił lubuskie wątki męczeństwa Polaków w czasie II wojny światowej w artykule „Wspomnienie martyrologii polskiej w obozach niemieckich na środkowym Nadodrzu”.

***

„Colloquia Lubuskie” seria nowa, numer II (VII), rok 2019 (7) Recenzent prof. Andrzej Wałkówski, red. Marek Golemski i Bożena Grabowska, wyd. Parafia Rzymsko-Katolicka pw. św. Jakuba Apostoła w Ośnie Lubuskim, 96 s.