Piękne motyle

Wszyscy podziwiamy motyle za ich urodę i lekkość, z jaką się poruszają. Tymczasem przyrodników naukowców zajmujących się tymi owadami jest niewielu, a amatorów-pasjonatów jeszcze mniej. A jednak znalazło się czterech panów, którzy opracowali „Atlas rozmieszczenia motyli dziennych parków krajobrazowych województwa lubuskiego”. To: Krzysztof Gajda, Paweł Czechowski, Ryszard Orzechowski i Robert Rektor.

*

Terenem obserwacji motyli było siedem parków krajobrazowych województwa lubuskiego. Obszary te podzielono na kwadraty o boku 2 km. W latach 2017-2019 co najmniej raz w miesiącu (od kwietnia do października) obserwatorzy wizytowali każdy kwadrat, oglądali i fotografowali motyle, czasem nawet odławiali, ale tak, by nie wyrządzić im najmniejszej krzywdy. Łącznie dokonano 17 126 obserwacji. Po każdej wizycie dane nanoszono na specjalne arkusze i tak powstał album dokumentujący rozmieszczenie motyli. Ustalono, że u nas występuje 75 gatunków motyli. Podstawowe cele tego projektu to: wykrycie jak największej liczby gatunków motyli, zbudowanie obrazu ich rozmieszczenia oraz stworzenie bazy do dalszych badań.

*

Księgę rozpoczyna prezentacja terenu badań, czyli informacje o kolejnych parkach krajobrazowych naszego województwa z pięknymi zdjęciami ich najładniejszych miejsc. Następny rozdział przedstawia materiał i metody badań. Największy, bo liczący ponad 150 stron to „Przegląd gatunków” z prezentacją oraz zdjęciami ukazującymi specyfikę motyli. A oto kilka przypadkowo wybranych ich nazw: szlaczkoń sylwetnik, szlaczkoń siarecznik, czerwończyk nieparek, czerwończyk żarek, czerwończyk uroczek, czerwończyk dukacik. Kto zna takie motyle? A fruwają obok nas.

Rozdziały podsumowujące badania to: „Charakterystyka motyli dziennych lubuskich parków krajobrazowych”, „Zagrożenia i ochrona”, „Najciekawsze obszary występowania motyli”.

Najwięcej motyli występuje w Parku Krajobrazowym „Łuk Mużakowa”, bo w aż 19 kwadratach liczba gatunków przekracza 40. W Krzesińskim Parku takich kwadratów jest tylko osiem, a o Pszczewskim Parku czytamy: Najciekawszy kwadrat zlokalizowany jest po prawej stronie drogi asfaltowej prowadzącej z Pszczewa do Silnej. W jego obrębie znajdują się jeziora Cegielniane oraz Proboszczowskie, lasy, łąki i nieużytki rolne. Najmniej gatunków motyli występuje w Barlinecko-Gorzowskim Parku Krajobrazowym, bo dominują w nim lasy, a motyle wolą otwarte przestrzenie.

Wszystkie rozdziały ilustrowane są barwnymi zdjęciami pięknych motyli.

*

Atlas motyli jest księgą dużą, ciężką i mądrą. W konkursie o Lubuski Wawrzyn Naukowy został nagrodzony jako najlepsza wydana w 2020 r. książka popularnonaukowa. Że ją nagrodzono – rozumiem, ale nie wiem, dlaczego zaliczono ją do książek popularnych. Moim zdaniem jest to typowy atlas naukowy. Co prawda prezentuje piękne i powszechnie podziwiane motyle, a nie np. nielubiane chrząszcze, ale chyba tematyka nie powinna mieć wpływu na kwalifikację naukową książki.

***

Krzysztof Gajda, Paweł Czechowski, Ryszard Orzechowski i Robert Rektor „Atlas rozmieszczenia motyli dziennych parków krajobrazowych województwa lubuskiego”, wyd. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego, Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra 2020, 256 s.