Pierwsze kroki gorzowskiej gospodarki

Zachodnia Izba Przemysłowo-Handlowa otwarcie swojej nowej (starej) siedziby przy ul. Kosynierów Gdyńskich uczciła wydaniem albumu pamiątkowego pt. „Wracamy do korzeni”. Jest to wydawnictwo unikatowe, bo liczy tylko 50 numerowanych egzemplarzy. Dział Regionalny naszej biblioteki posiada egzemplarz z numerem 25 i z niego właśnie korzystam.

*

Willa Jaehnego przy ul. Kosynierów Gdyńskich wybudowana została na przełomie XIX i XX wieku przez Carla Jaehnego jako otoczony pięknym ogrodem dom dla jego rodziny. Po 1945 roku majątek rodziny znacjonalizowano, a willę przekazano na siedzibę Ekspozyturę na Okręg Lubuski Izby Przemysłowo-Handlowej z Poznania. Gdy w latach 50. ograniczano samodzielność gospodarczą, zlikwidowano również Izbę, a willa miała kolejnych lokatorów, najdłużej komendę Milicji Obywatelskiej z aresztem śledczym. Właśnie tu osadzono zatrzymywanych działaczy „Solidarności”, co wielu jeszcze dobrze pamięta.

Ostatecznie przed kilku laty obiekt wrócił do reaktywowanej Izby Gospodarczo-Handlowej, a po remoncie jest to siedziba naszego samorządu gospodarczego.

Tak więc jest to właśnie jednocześnie jego stara i nowa siedziba.

*

Album składa się z trzech części. Zasadniczą, ale tu drugą część stanowi reprint „Albumu pamiątkowego z 1-ej Wystawy Przemysłowej obwodu gorzowskiego w Gorzowie Wielkopolskim” zorganizowanej przez Izbę Przemysłowo-Handlową, Ekspozytura na Okręg Ziemi Lubskiej w Gorzowie Wielkopolskim. Wystawa ta miała miejsce w dniach 1-4 marca 1946 roku, a otwierał ją minister Matuszewski (nie podano imienia).

Jeszcze nie minął rok od objęcia władzy w mieście przez Polaków (27 marca 1945), a już chwalono się osiągnięciami. Dalsze strony pokazują, że było czym. E. Pilarski – kierownik Izby mówił wtedy: „Niech wszyscy w kraju i zagranicą wiedzą, że Ziemie Zachodnie żyją, że stanowią integralną część naszej Ojczyzny, że wchodzą w akcję Odbudowy Państwa”. Na kolejnych stronach zdjęcia stanowisk poszczególnych zakładów na wystawie oraz zdjęcia procesu produkcji w tych zakładach: gazowni, elektrowni, fabryce makaronów, Zakładach Przemysłu Ziemniaczanego z Witnicy, browarze z Witnicy, Zakładach Mechanicznych i Odlewni Żeliwa, Fabryce Maszyn „Famor”, Lubuskiej Wytwórni Domów Seryjnych, Fabryce Mebli „Fortuna”, fabryce kafli, centrali obrotu i przetwórstwa ryb, wytwórni octu i musztardy „Igtowin”, olejarni „Robotnik”, fabryce cukrów i czekolad, fabryce wyrobów papierowych oraz drukarni. Chyba żadna z tych firm nie dotrwała do naszych czasów. A warto o nich pamiętać.

*

Natomiast w części pierwszej teraz wydanego albumu Robert Piotrowski prezentuje historię firmy Jaehne oraz historię willi. Niestety, o niej samej wiemy niewiele, ale pozostało kilka zdjęć sprzed 1945 roku. Zaś w części trzeciej przypomniano wygląd zrujnowanego Gorzowa z dni tamtej wystawy, wycinki prasowe o niej, kalendarz z reklamami gorzowskich firm, czyli przywołano nastrój z marca 1945 roku.

*

Bardzo dobry pomysł miał ktoś w Zachodniej Izbie, a może była to inspiracja historyka, czyli Roberta Piotrowskiego, aby otwarcie nowego etapu pracy Izby połączyć z przypomnieniem pierwszych kroków gorzowskiej gospodarki. Z tej perspektywy lepiej widać dystans, jaki pokonaliśmy. A fakt, że ten album jest unikalną publikacją, tylko podnosi jego rangę. Na pewno trudno do niego dotrzeć, ale jeden egzemplarz jest udostępniony w czytelni Działu Regionalnego na drugim piętrze WiMBP im. Zbigniewa Herberta.

***

„Wracamy do korzeni…”. Album pamiątkowy z okazji powrotu samorządu gospodarczego Ziemi Lubuskiej do starej siedziby, wyd. Zachodnia Izba Przemysłowo-Handlowa w Gorzowie Wielkopolskim. Gorzów Wlkp. 2022, 76 s.