Pochodzenie, historia, holocaust i światopogląd Romów

Pochodzenie, historia, holocaust i światopogląd Romów / [fot. Tomasz Tomaszewski]. – Szczecinek : Związek Romów Polskich, 2004. – 18 s. : il. kolor. ; 21 cm.

Fragment publikacji:

Zagłada Romów podczas II wojny światowej
Dziś już wiemy że „rozwiązanie ostateczne" dla Romów było planowane przez Hitlera już od 1933 roku. Ten potworny plan znalazł finał w wymordowaniu 7,5 miliona Romów.
Mówiąc o tym wywiązuje się z obowiązku, aby za pięćdziesiąt lat, ta strona cygańskiej historii nie została definitywnie zapomniana. W związku z tym, że chodzi o holocaust regularnie zapominany lub świadomie ukrywany, jego ocena zasługuje na kilka wyjaśnień.
Przed wojną było blisko 25 milionów Romów rozproszonych po całej Europie, z czego tylko 10 milionów uznawało się oficjalnie za Romów. Toteż większość cyganologów, zarówno przyjaciół jak i wrogów, jest zgodna co do tego, aby uznać rzeź 75% narodu, co odpowiada zamordowaniu około 7,5 miliona osób.
To bardzo wielka rozbieżność w porównaniu do 500 tysięcy ofiar – liczby często podawanej dla określenia rozmiaru zbrodni ludobójstwa dokonanej ogółem na narodzie cygańskim.
Vania De Gila, jeden z najznakomitszych przedstawicieli kultury romskiej, doktor Uniwersytetu Paryskiego w dziedzinie lingwistyki oraz doktor nauk humanistycznych Uniwersytety w Tuluzie w dziedzinie etnosocjologii, jako dawny więzień nazistowskich obozów eksterminacyjnych, został powołany na świadka w procesie przeciwko zbrodni ludobójstwa dokonanej na narodzie romskim. Archiwa oddane do jego dyspozycji, które pochodziły z Niemiec, Polski, Czechosłowacji, Bułgarii i innych państw, pozwoliły mu oszacować, że 500 tysięcy Romów zamordowanych w różnych obozach koncentracyjnych, to w rzeczywistości liczba osób różnej płci i wieku, poddanych eksperymentom etnologicznym i biologicznym prowadzonym przez zbrodniczych naukowców i lekarzy nazistowskich.
Romowie w czasie drugiej wojny światowej ginęli tak samo jak większość Europejczyków: w masowych egzekucjach, w obozach koncentracyjnych czy walcząc w regularnych armiach i partyzantce.