Powrót do Przeszłości – (lokalne) opowiadania dla dzieci

28 kwietnia 2021 r. odbyło się szkolenie online w ramach Międzynarodowego Festiwalu Książki Ilustrowanej, który wspierany jest państwowym programem „Edukacja kulturalna i uczestnictwo” ze środków Ministerstwa Nauki, Badań Naukowych i Kultury kraju związkowego Brandenburgia. Fundatorem był KulTuS e.V. z siedzibą w Buckow. Wydarzenie, zorganizowane we współpracy
z Wojewódzką i Miejską Biblioteką Publiczną w Gorzowie Wielkopolskim, było prowadzone w języku rosyjskim i jednocześnie tłumaczone symultanicznie na języki niemiecki oraz polski.

Odbiorcami bezpłatnego szkolenia byli bibliotekarze, w tym pracownicy gorzowskiej Książnicy, nauczyciele oraz inni zainteresowani, nie tylko z Polski. Łącznie 41 osób. Jego celem było poszerzenie oraz usystematyzowanie wiedzy uczestników na temat: jak przekazywać dzieciom treści historyczne.

Spotkanie poprowadziły Barbara A. Bernsmeier oraz Alexandra Litvina – pisarka, wydawczyni i redaktorka, absolwentka Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego oraz Instytutu Literackiego im. A.M. Gorkiego.

Po wprowadzeniu do tematu oraz przedstawieniu dorobku Alexandry Litwiny wysłuchaliśmy wykładu pisarki dotyczącego jej ostatniej książki pt. „Historia starego mieszkania”. Powieść, ukazująca przemiany zachodzące w XX-wiecznej Rosji na przykładzie przeobrażeń moskiewskiej siedziby rodziny Muromcewów, została wydana już w czterech językach: rosyjskim, polskim, niemieckim oraz chińskim. Dzięki drzewu genealogicznemu łatwo można zorientować się w powiązaniach rodzinnych bohaterów.

Jak zaznaczyła autorka, jest to książka-obrazek zawierająca historie ujęte w ramki, czy też kolaż obrazków – składają się nań wycinki z gazet oraz wszelkie przedmioty codziennego użytku. W trakcie prezentacji poszczególnych stron książki została przybliżona historia unikatowych rzeczy, które znajdują się w domu bohaterów. Większość z nich wyszła z codziennego użytku. Pani Alexandra, będąc na wizji, starała się pokazać i przybliżyć dzieje niektórych z nich, m.in. pudełeczka z rysunkiem sportowca na pokrywce, francuskiej lalki z farforowym ciałem, plastikowych zawieszek na choinkę (parowóz, postacie z bajek Puszkina, zwierzęta), etykiet od ubrań z Paryża, prymusa (podgrzewacz), puszek na słodycze czy też kasetki na biżuterię. Duże zainteresowanie wzbudziło pudełko od kakao z Belgii z 1910 roku, z wizerunkiem siostry zakonnej zachęcającej do skosztowania zdrowego napoju. Zdaniem pisarki, dzięki takim kolażom, obrazkowej opowieści, łatwiej przekazać dzieciom życie codzienne z dawnych lat. Najmłodsi uczą się w ten sposób także „czytać” otaczające ich przedmioty.

W drugiej części spotkania pisarka odpowiadała na pytania uczestników, m.in.: Jakie techniki malarskie bądź komputerowe zostały użyte podczas tworzenia książki? Jaka idea przyświecała jej powstaniu? Dlaczego tak ważna jest historia lokalna? Dlaczego napisała książkę dla dzieci? Czy rozmawiała z wieloma ludźmi, aby uzyskać tyle wiedzy historycznej?

Z wypowiedzi Alexandry Litwiny, tak jak z jej książki, stanowiącej kolaż akwarelowych ilustracji, płynie przesłanie: ważne jest, aby pielęgnować pamięć o swoich korzeniach, a obrazki potrafią przekazać więcej niż opis słowami.

Następnie przyszedł czas na zadania praktyczne w mniejszych grupach. Jednym z nich było zaznaczenie na mapie swojego miasta punktu oznaczającego ulicę, budynek, pomnik czy miejsce poświęcone bohaterowi lub wydarzeniu, które ma szczególne znaczenie dla jego historii. Należało wymienić trzy elementy, które mogłyby zostać wykorzystane w opowiadaniu o wybranym obiekcie. Uczestnicy wymienili m.in. pomnik Papuszy, pomnik Józefa Piłsudskiego, pomnik Bismarcka, topolę z Karlsplatz, dzięki czemu można było poznać ważne
i interesujące dla międzynarodowej społeczności wydarzenia.

Ostatnim punktem spotkania był quiz. Należało odpowiedzieć drogą e-mail na pytania: Z czego robi się czekoladę we Władywostoku? Dlaczego Tumień nazywany jest również „miastem kotów”? W ilu krajach została wydana powieść Alexandry Litviny?

„Powieść »Historia starego mieszkania« to historia całego świata. Każdy bardzo przeżywa katastrofy. Jedna wojna nakłada się na drugą. Dlatego mamy dużo pracy, aby o tym wszystkim opowiedzieć. O heroicznych wydarzeniach, które warto przekazać dzieciom. My też nimi byliśmy. Dzieciom chcemy przekazać to, co najlepsze” – takim oto akcentem Alexandra Litvina zakończyła spotkanie.

Wspaniała atmosfera oraz zaangażowanie prowadzących zostały docenione przez uczestników wydarzenia, którzy bez problemu uzyskiwali odpowiedzi na nurtujące ich pytania. Metody zastosowane podczas szkolenia pozwoliły im w pełni wykorzystać swoją wiedzę oraz uzupełnić ją o nowe informacje przydatne do codziennej pracy z najmłodszymi.

Emilia Mioduszewska

Fot. O. Smolec-Kmoch, B. Toruńska, S. Szenwald