Przedwielkanocna inspiracja pisankarska

W coraz cieplejszym powietrzu i po przysłowiowo „wyrywanych” kartkach z kalendarza czuć nadchodzącą wiosnę. Wraz z tą najbardziej optymistyczną porą roku zbliżają się święta Wielkanocne, podczas których praktykujący chrześcijanie kultywują tradycję ozdabiania jajek, tworząc pisanki. Tak się w powojennej historii naszego miasta złożyło, że od 1971 roku organizowany jest Ogólnopolski Konkurs Pisanek im. Michała Kowalskiego. W 2025 roku wydarzenie będzie miało swoją 52. edycję. W roku poprzednim natomiast ukazała się książka uświetniająca jubileusz 50-lecia konkursu, wydana nakładem Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim – współorganizatora konkursu. Wydawcę należy bez wątpienia pochwalić za poziom edytorski publikacji – twarda oprawa, jakość papieru i nasycenie kolorowego druku zapewniające feerię doznań wizualno-estetycznych, prezentują tu najwyższy poziom. Szczere gratulacje.

Konkurs na najpiękniejsze pisanki nie odbywałby się w Gorzowie, gdyby nie osoba Michała Kowalskiego. Postać o bogatym, jak i tragicznym życiorysie: był ofiarą przymusowych przesiedleń w ramach akcji „Wisła”, prześladowań politycznych, fałszywych oskarżeń, niesprawiedliwego osądzenia oraz uwięzienia za czasów słusznie minionych. Pozostawał jednak wierny swoim korzeniom i tradycjom. Siła woli oraz chęć krzewienia i propagowania łemkowskiego dziedzictwa kulturowego, z którego Michał Kowalski się wywodził, doprowadziły do zapoczątkowania praktycznie w pojedynkę konkursu, którego artystyczne rezultaty możemy podziwiać do dziś. Podkreślić należy, że słowo „podziwianie” nie jest tu użyte z jakąkolwiek przesadą. Feeria barw, motywów, wzorów i kompozycji pisanek zaprezentowanych na stronach okolicznościowej publikacji nie pozostawia wątpliwości, że mamy do czynienia z kruchymi lecz misternymi dziełami sztuki. Rękodzielnicza praca autorów pisanek zasługuje na absolutne uznanie i docenienie.

Jubileuszowa pozycja Muzeum Lubuskiego w Gorzowie Wielkopolskim jest pracą zbiorową kompleksowo obejmującą temat tradycji ozdabiania jajek w Polsce i w Ukrainie (na przykładzie Muzeum Pisanki w Kołomyi). Książkę tę możemy potraktować jako swoisty album prezentujący najpiękniej pomalowane jajka z różnych regionów Polski – od Ziemi Lubuskiej, przez Opolszczyznę, Podhale, po Kurpie i Podlasie. Nie brakuje w niej również wiedzy na temat historii i kulturowego znaczenia przyozdabiania jaj, które sięgają daleko wstecz przed erę chrześcijaństwa, do czasów starożytności.

Niniejsze polecenie okolicznościowego wydawnictwa, które upamiętnia historię i dokonania kontynuatorów wielowiekowej tradycji ludowej, potraktujcie jako zachętę do zapoznania się z ich dziełami. Przede wszystkim jednak omawiana publikacja stanowi prawie niewyczerpywalne źródło inspiracji, dla tych z Was, którzy sami jajka przyozdabiają lub chcą takiej tradycji być częścią. 52. Konkurs i Święta Wielkiej Nocy już niedługo. Do dzieła!

„Pisankarstwo jako żywa tradycja w świetle jubileuszu 50 edycji Ogólnopolskiego Konkursu Pisanek im. Michała Kowalskiego”, wyd. Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim,  Gorzów Wielkopolski 2024.

Patryk Lewandowski