Przemysł gorzowski na przełomie XIX i XX wieku (wystawa w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa 2010)

O historii własnego rodu, powinowactwie z rodziną Jähne oraz profilu produkcji prowadzonej wspólnie z nimi od 1898 roku fabryki opowiedział gorzowskim słuchaczom Matthias Lehmann. Potomek słynnych fabrykantów otworzył 7 września 2010 roku w gmachu biblioteki wojewódzkiej w Gorzowie wystawę poświęconą firmie Jähne & Sohn.

Początki fabryki specjalizującej się głównie w produkcji maszyn rolniczych i kotłów parowych sięgają 1830 roku. Kompleks hal produkcyjnych wraz z całą infrastrukturą (magazynami, mieszkaniami) był rozbudowywany etapami w gorzowskiej dzielnicy Frydrychowo (obecnej ul. 11 listopada). Okres świetności firmy przypadł na przełom XIX i XX wieku, kiedy to wyroby ze znakiem Jähne & Sohn znajdywały nabywców zarówno w Niemczech jak i całej Europie. Pozwalało to właścicielom zakładu na dokonywanie wielu inwestycji wewnętrznych m.in. zainstalowano dwucylindrową maszynę parową oraz piece odlewnicze (1907 rok). Wspólnicy pobudowali też okazałe secesyjne wille (rodzina Jähne’go w 1896 roku – pałacyk przy obecnej ul. Kosynierów Gdyńskich 108; Lehmanna w latach 1903 – 1905 – budynek przy ul. Sikorskiego 107) oraz byli m.in. fundatorami drewnianego mostu w obecnym Parku Siemiradzkiego.

Klęska Niemiec w I wojnie światowej, utrata większości ziem byłego zaboru pruskiego oraz wschodnich rynków zbytu spowolniła rozwój i ekspansję firmy. Pomimo wielu zabiegów produkcja nie osiągnęła już nigdy pułapu sprzed 1914 roku. Ogólna koniunktura w przemyśle związana z dojściem Hitlera do władzy nie wpłynęła znacząco na poprawę sytuacji przedsiębiorstwa. Upadek III Rzeszy w 1945 roku oraz wkroczenie Rosjan był równoznaczny z dewastacją zakładu i grabieżą mienia.

Na ekspozycję złożyły się m. in. zachowane plany fabryki, projekty, rodzinne zdjęcia i pamiątki udostępnione przez samego Matthiasa Lehmanna. W otwarciu wystawy wziął także udział Reinhard Bareinz z Calau, który szczegółowo zaprezentował zgromadzonym parametry i osiągi produkowanych przez firmę Jähne & Sohn maszyn, silników i urządzeń technicznych.