Skrycki Radosław: Chojna : impresje sprzed wieku = Königsberg in der Neumark : Bilder aus einer vergangenen Zeit

Skrycki Radosław: Chojna : impresje sprzed wieku = Königsberg in der Neumark : Bilder aus einer vergangenen Zeit / Radosław Skrycki ; tł. na jęz. niem. Torsten Salzer. – Szczecin : Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość, 2011. – 184 s., [28] s. tabl. : il. (w tym kolor.) ; 21 cm.

Ze wstępu:

(…) Gdy patrzymy na karty pocztowe, przedstawiające Chojnę, ówczesny nowomarchijski Königsberg na przełomie dwóch epok (a cezurą niech będzie tu I wojna światowa, zwana wtedy Wielką Wojną), budzi się nostalgia za miastem bezpowrotnie zniszczonym tuż po II wojnie. Czy rzeczywiście było piękne? To odczucie subiektywne, pozostawiam więc odpowiedź na nie każdemu z osobna. Jak każde miasto w każdej epoce także Königsberg miał swoje „Piękne dzielnice", by posłużyć się tytułem książki Louisa Aragona. Ilustracje do albumu starałem się jednak dobrać w taki sposób, by nie umknęły także te mniej reprezentacyjne impresje chwycone obiektywem aparatu.
Na pewno jednak Chojna była miastem, które wiele zachowało ze swego pierwotnego charakteru. Patrząc na chojeńskie pocztówki niemal namacalnie czuje się historię miasta; wokół niej toczy się ikonograficzna opowieść o półwieczu niewielkiego miasta: wspaniały, północno-niemiecki gotyk z okresu późnośredniowiecznej „stołeczności" w ramach brandenburskiej Nowej Marchii (ten się na szczęście zachował do dziś!). Choć daty lokacji miasta nie znamy, to od połowy XIII wieku wiemy już o jego istnieniu w zorganizowanej formie, zaś przez całą swoją historię była najważniejszym bądź jednym z najważniejszych miast nowomarchijskich, a od XVI stulecia siedzibą powiatu (Kreis Königsberg Nm.). Świadczy o tej powadze dominująca w panoramie miasta bryła potężnego kościoła Mariackiego z początku XV wieku, przez mieszkańców zwanego „katedrą". Także sąsiedni ratusz i dwie wspaniałe bramy miejskie to świadectwa jego świetności, wyjątkowe w skali całego Pomorza. I „katedra", i ratusz wyszły najprawdopodobniej spod ręki uczniów znakomitego pomorskiego architekta Henryka Brunsberga (…)