Szkolenie „Otwarci na Różnorodność”

Dzisiejsza biblioteka to przede wszystkim miejsce spotkań, mieszanka różnorodności, w której zachodzi wzajemne oddziaływanie ludzi w różnym wieku, wywodzących się z różnych środowisk, o różnych potrzebach i zainteresowaniach. To miejsce wspólnej przestrzeni, przyjazne, otwarte dla wszystkich. Miejsce, do którego może wejść każdy i każdy powinien się w nim czuć dobrze, znaleźć coś dla siebie. Biblioteka jest swoistym odbiciem społeczeństwa lokalnego.

Bibliotekarze widzą potrzebę większego niż dotychczas włączenia się w działania na rzecz dialogu społecznego i kulturowego, promujące porozumienie, odpowiedzialność, szacunek, akceptację różnych grup, zwłaszcza tych zagrożonych wykluczeniem z racji uprzedzeń czy stereotypowego postrzegania. Ważna jest szczególnie edukacja w tym zakresie młodzieży i ich rodziców w związku z rosnącą falą mowy nienawiści, lekceważenia i postaw agresywnych wśród ludzi bardzo młodych. Biblioteki jako miejsca przyjazne, cieszące się dużym zaufaniem społecznym mają kluczową rolę do spełnienia jako otwarte przestrzenie różnorodności. Szkolenie „Otwarci na Różnorodność” w ramach programu „Partnerstwo dla książki” było odpowiedzią na potrzebę przygotowania bibliotekarzy do podjęcia tego wyzwania.

Bezpośrednim efektem szkolenia było większe niż do tej pory włączenie się bibliotek w działania na rzecz grup tzw. wykluczonych oraz poszerzenie oferty o usługi, które zachęcą do korzystania z niej różnych ludzi o różnych potrzebach i zainteresowaniach. Uczestnicy szkolenia dowiedzieli się jak przyciągnąć do biblioteki grupy do tej pory bywające w niej rzadko i co zrobić, żeby nowi użytkownicy stali się aktywnymi czytelnikami. Poznali metody komunikacji i działań skierowane do mężczyzn, zapracowanych młodych rodziców i młodzieży.

Podczas szkolenia przeprowadzono warsztaty w dwóch blokach tematycznych. W ramach „Biblioteki każdego człowieka” zrealizowane zostały warsztaty z Żywej Biblioteki („Nie oceniaj książki po okładce”), komunikacji bez agresji („Dogadajmy się”) oraz biblioterapii („Kocha, lubi, szanuje…”). Drugi blok tematyczny ph. „Różni ludzie – różne potrzeby – jedna biblioteka” to warsztaty, które były poświęcone metodom komunikacji i działaniom adresowanym do tzw. nieoczywistych użytkowników bibliotek. Uczestniczący w zajęciach bibliotekarze dowiedzieli się jak przyciągnąć mężczyzn do biblioteki („Męskie czytanie”), jak angażować rodziców w czytelnicze życie dziecka („Rodzice w bibliotece”) oraz jak komunikować się z młodzieżą  poprzez wideobloga („Od nagrania do czytania”).

W trakcie warsztatów „Nie oceniaj książki po okładce” bibliotekarze poznali Żywą Bibliotekę -metodę spotkania i rozmowy Czytelnika z Żywą Książką, umożliwiającą skonfrontowanie swoich wyobrażeń na temat danej grupy społecznej z rzeczywistością. Książkami, które można wypożyczyć są bowiem prawdziwi ludzie, reprezentanci grup narażonych na stereotypowane postrzeganie, uprzedzenia, a nawet wykluczenie. Żywa Biblioteka to narzędzie zmiany społecznej, dialogu i porozumienia, dlatego katalog Żywych Książek powinien być lustrem problemów występujących w danej społeczności. Doszli do wniosku, że „tytułami do wypożyczenia” mogą być na przykład: matka niepełnosprawnego dziecka, rodzic samotnie wychowujący dziecko, bezrobotny, policjant, ksiądz, niepijący alkoholik, niewidomy, były narkoman, obcokrajowiec, singielka, osoba ciemnoskóra, wychowanek Domu Dziecka, weganin, feministka, ekolog. W czasie warsztatów uczestnicy zdobyli wiedzę i umiejętności, które pozwolą im zorganizować takie wydarzenie w swojej miejscowości.

W ramach warsztatów „Dogadajmy się” – komunikacja bez agresji, uczestnicy trenowali umiejętności komunikacyjne. W przyszłości będą mogli je wykorzystać w swojej pracy, zwłaszcza z młodzieżą oraz w trakcie debat społecznych organizowanych często w bibliotekach. Poznali m.in. metodologię i zasady porozumienia bez przemocy dr. Marshalla Rosenberga, schemat komunikatu „ja” oraz metodę asertywnego stopniowania reakcji: 4 kroki Pameli Butler. Mieli okazję potrenować w jaki sposób bez przemocy komunikować się w grupie, jak z szacunkiem różnić się w poglądach, jak reagować na różnice i odmienności. Dowiedzieli się także jak radzić sobie z emocjami i reagować w sytuacji konfliktowej.

Uczestnicy poznali terapeutyczne możliwości wykorzystania literatury do oswajania dzieci/młodzieży z różnicami występującymi w ich środowisku, zwłaszcza w grupie rówieśniczej podczas warsztatów biblioterapeutycznych „Kocha, lubi, szanuje…”. Przeprowadzono przykładowe zajęcia biblioterapeutyczne wspomagające rozwój społeczny i emocjonalny młodych ludzi w zakresie akceptowania oraz szanowania różnic, zarówno swoich jak i rówieśników – od z pozoru tak błahych jak piegi, nadwaga, okulary po odmienności wyzwalające często lęk, odrzucenie, a nawet agresję, takie jak choroba, niepełnosprawność, inny kolor skóry, wychowywanie się w Domu Dziecka.

Na wyjątkowo niski poziom czytelnictwa mężczyzn, co potwierdzają zarówno badania Biblioteki Narodowej jak i obserwacje bibliotekarzy, odpowiedzią były warsztaty „Męskie czytanie” – jak przyciągnąć mężczyzn do biblioteki. W trakcie warsztatów uczestnicy rozważali co może przyciągnąć mężczyzn do biblioteki, zdiagnozowali potrzeby męskiej części czytelników. Przedyskutowali propozycje książek, które mają duże szanse trafić w męski gust. Zapoznali się także z organizacją przestrzeni bibliotecznej w taki sposób, aby mężczyźni czuli się w niej dobrze. Stworzyli przykładową ofertę skierowaną do męskich odbiorców.

W trakcie warsztatów „Rodzice w bibliotece” – jak z nimi pracować i angażować w czytelnicze życie dziecka,  szkolący się zdefiniowali grupę rodziców, którzy najrzadziej przychodzą do biblioteki i zastanawiali się jak zaangażować ich w czytelnicze życie dziecka. Określili potrzeby rodziców i dzieci, poznali i przeanalizowali działania innych bibliotek adresowane do tej grupy. Przygotowali własną ofertę dobraną na miarę oczekiwań rodziców i możliwości swoich bibliotek. Na końcu przeprowadzili kalkulacje, które z zaprezentowanych propozycji mają duże szanse na powodzenie, a które raczej skazane są na porażkę i dlaczego.

Młodzież coraz powszechniej rezygnuje z czytania na rzecz innych rozrywek, np. gier komputerowych. Szansą na ich zatrzymanie w bibliotece może być oryginalna forma promocji czytelnictwa i bibliotecznych działań, wykorzystująca nowe media. Jednym z pomysłów na komunikowanie się z młodymi ludźmi jest biblioteczny wideoblog. Podczas warsztatów „Od nagrania do czytania” – jak komunikować się z młodymi czytelnikami bibliotekarze dowiedzieli się w sposób praktyczny jak przygotować się do kręcenia vloga, co kręcić i w jaki sposób, aby przyciągnąć i zaciekawić odbiorców oraz jak wykorzystać prowadzenie vloga do zaangażowania nastolatków w działania biblioteki.

Szkolenie odbyło się 18-21 września 2018 roku w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim. Uczestniczyło w nim 20 bibliotekarzy bibliotek publicznych północnej części województwa lubuskiego z gmin: Cybinka, Lubiszyn, Międzyrzecz, Ośno Lubuskie, Rzepin, Skwierzyna, Słubice, Strzelce Krajeńskie, Sulęcin, Witnica, Zwierzyn oraz Gorzowa Wielkopolskiego. Byli to bibliotekarze w swoich bibliotekach odpowiedzialni bezpośrednio za współpracę ze środowiskiem lokalnym, zwłaszcza zajmujący się dialogiem społecznym, integracją i animacją społeczną oraz bibliotekarze pracujący z dziećmi i młodzieżą, dla których szczególnie istotne jest poznanie metod i narzędzi wspomagających rozwój społeczny i emocjonalny młodych ludzi w obszarze dostrzegania i poszanowania różnorodności otaczającego świata, ze szczególnym uwzględnieniem uwrażliwienia na uczucia innych i kształtowania pozytywnych relacji z rówieśnikami. Zostali oni wyposażeni w wiedzę i umiejętności, które pozwolą im realizować misję nowoczesnej biblioteki, otwartej dla wszystkich użytkowników, niezależnie od wieku, światopoglądu, pochodzenia, potrzeb i zainteresowań. Dzięki zdobytym kompetencjom bibliotekarze zostali przygotowani do rozszerzenia zakresu usług o propozycje skierowane do nowych odbiorców.

„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszy Promocji Kultury”

Program szkolenia