Wokół Mickiewicza na jednej nodze

W przeddzień egzaminu maturalnego uczniowie przystępujący do egzaminu powinni udać się pod pomnik Mickiewicza i kilkakrotnie go okrążyć na jednej nodze. Wówczas na pewno dopisze im szczęście na maturze.

W taki sposób zagwarantowania sobie zdania egzaminu dojrzałości wierzyli uczniowie Liceum Pedagogicznego im. Adama Mickiewicza w Gorzowie. Liceum to pracowało w latach 1950-1970, a jego historię wyczytałam w książce „Założenia i realizacja ustroju szkolnego w Polsce w latach 1945-1989 (wybrane aspekty)”, a konkretnie w artykule Danuty Koźmian i Bogumiły Walak „Działalność Liceum Pedagogicznego im. Adama Mickiewicza w Gorzowie Wielkopolskim na tle polityki oświatowej wobec kształcenia nauczycieli i potrzeb edukacyjnych środowiska lokalnego w latach 1950-1970”.

*

Po wojnie liczba dzieci, które powinny uczęszczać do szkół podstawowych szybko rosła, natomiast nauczycieli gwałtownie brakowało. Aby poprawić sytuację, otwierano licea pedagogiczne, początkowo czteroletnie, od 1957 r. pięcioletnie. W województwie zielonogórskim było ich pięć. W 1950 r. otwarto takie liceum w Gorzowie. Jego zasadniczym adresem był budynek przy ul. Kosynierów Gdyńskich 8, czyli dzisiejszego LO nr 4 przy rondzie. Już wtedy pracowała tam podstawówka, więc lekcje licealistów przeniesiono do sąsiedniego budynku przy ul. Estkowskiego 13, w którym dziś mieści się AWF, a wtedy pracowało Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki. Na szczęście rok później liceum przeprowadziło się do swojej obecnej siedziby przy ul. Przemysłowej, więc przyszli nauczyciele mogli zająć cały gmach. Podobne zamieszanie powstało w 1958 r., gdy w tym samym gmachu przy ul. Estkowskiego rozpoczęło pracę Studium Nauczycielskie, liceum więc wróciło do budynku przy rondzie.

W 1956 r. nadano mu imię Adama Mickiewicza, a rok później w sąsiedztwie stanął pomnik poety. Szkoła w różnych formach kultywowała pamięć Mickiewicza, stąd przypomniany na początku obyczaj obskakiwania pomnika.

*

Na pierwszy rok przyjęto 144 kandydatów. Przez 20 lat szkołę ukończyło 771 osób (599 kobiet i 172 mężczyzn), które na ogół podjęły pracę w szkołach. Pierwsi dyrektorzy: Edmund Ciesielski, Stanisław Czekała i Józef Ziomkowski bardzo krótko kierowali szkołą. W 1952 r. funkcję tę objął Tadeusz Jodko i pełnił ją przez 15 lat. Ostatnim dyrektorem, przez rok, był Tadeusz Leśniewski.

Po 18 lat w liceum uczyli: Stanisław Czekała – fizyki, Tamara Wiszniewska – biologii, nieco mniej bo po 17 lat Stefan Piotrowiak – polonista i Witold Karpyza – matematyk. W tym typie szkoły dużą wagę przywiązywano do przedmiotów artystycznych, a tych uczyli znani w Gorzowie artyści: muzyki – Franciszek Czarnecki i Bogdan Zalewski, plastyki – Mieczysław Rzeszewski, także Jadwiga Nowińska doskonała dekoratorka i choreograf.

*

Oczywiście podstawowym zadaniem liceum było nauczenie tego, co powinien wiedzieć przyszły nauczyciel oraz kształtowanie właściwych postaw społecznych i politycznych. Jak podkreślają autorki „przez cały okres istnienia szkoły nie było jasno sprecyzowanej tak kapitalnej dla praktyki pedagogicznej sprawy jak wzór osobowy człowieka w ustroju socjalistycznym”. Choć bardzo silne było oddziaływanie ideologiczne państwa, pedagodzy nie czuli się dobrze wyposażeni w wytyczne. Pewnie dlatego w gorzowskim liceum mocniej stawiano na działalność lokalną i artystyczną niż polityczną. Na przykład wspólnie ze szkołą muzyczną wystawiono operę Karola Kurpińskiego „Krakowiacy i górale”. Premiera odbyła się 27 marca 1955 r., a operę powtarzano aż 23 razy! Czy zachowały się wspomnienia lub zdjęcia?

*

Już 50 lat nie ma Liceum Pedagogicznego, pamięć o nim umyka, a przecież tu zdobywali wiedzę i uprawnienia nauczyciele bardzo wielu gorzowian. Podobnie umyka pamięć o innych zakładach pracy, instytucjach, stowarzyszeniach, związkach, które kształtowały życie w polskim powojennym Gorzowie. Dobrze, że przypomniano to liceum, a przy okazji sposób honorowania Adama Mickiewicza. Niebawem pomnik poety stanie na nowym miejscu, otoczą go jezdnie i na pewno nie będzie można skakać wokół niego. Ale może zrodzi się inna forma pamięci o poecie i o tym pomniku, szczególnym dla gorzowian.

*

W książce znajdują się artykuły:

Danuta Apanel: Rzeczywistość szkolna w pierwszym dziesięcioleciu po II wojnie światowej w świetle czasopisma „Życie Szkoły”,

Edyta Kahl-Łuczyńska: „Jacy będą ludzie, taki będzie socjalizm”. Funkcje nauk społecznych u progu reformy oświaty 1973 w świetle dokumentów partyjnych,

Elżbieta Gorloff: Prawne aspekty kształcenia nauczycieli szkół podstawowych w Polsce Ludowej w świetle reformy z 1961 roku (na podstawie wybranych regulacji resortu oświaty),

Elżbieta Magiera: Podstawy formalno-prawne działalności spółdzielni uczniowskich w Polsce wiatach 1945-1989,

Joanna Król: W tyglu polityki, gospodarki i kultury: uwarunkowania organizacji średniego szkolnictwa ogólnokształcącego w Szczecinie w okresie pionierskim (1945-1948),

Beata A. Orłowska: Polska polityka edukacyjna wobec dzieci pochodzących z mniejszości narodowych i etnicznych w latach 1945-1989,

Bogumiła Walak: Działalność sportowa uczniów szkół podstawowych w regionie Gorzowskim w latach 1949-1989.

***

„Założenia i realizacja ustroju szkolnego w Polsce w latach 1945-1989 (wybrane aspekty)”, red. nauk. Bogumiła Walak, wyd. Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wlkp. 2019, 186 s.