Wspomnienia ocalonych z Holokaustu tematem spotkania DKK w Słubicach

Dnia 28 marca 2012 r. w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy w Słubicach odbyło się kolejne spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki. Tym razem rozmawialiśmy o dwóch książkach. Pierwsza z nich to „Dziewczynka w zielonym sweterku” Krystyny Chiger i Daniela Paisnera oraz „W kanałach Lwowa” Roberta Marshalla. Obie książki opisują autentyczną dramatyczną historię Żydów, którzy podczas likwidacji getta we Lwowie ukryli się w kanałach pod miastem i przetrwali tam czternaście miesięcy. Krystyna Chiger w „Dziewczynce w zielonym sweterku” opowiada własną historię widzianą oczami wówczas ośmioletniej dziewczynki. Natomiast książka „W kanałach Lwowa” to ta sama historia widziana oczami dorosłych osób przebywających wówczas wraz z nią w kanałach.  Robert Marshall zebrał w całość ich wspomnienia. We wstępie swojej książki napisał „…Miałem do dyspozycji pięć bardzo osobistych wersji zdarzeń i zabrałem się do pracy, (…) w trakcie pisania często zaskakiwało mnie to, że te opowieści się uzupełniały, pozwalając spojrzeć na niektóre sprawy z różnej perspektywy. …” Obie książki znakomicie się scalają, tworząc niesamowity obraz tamtych dni. Przed dyskusją wysłuchałyśmy fragmentów wywiadu z Krystyną Chiger:  „Tak, pamiętam”.  Było to świetne preludium do naszej dyskusji. Nasze klubowiczki jednogłośnie stwierdziły, ze chociaż obie książki opisują tą samą historię, to „Dziewczynka w zielonym sweterku” bardziej zapada w pamięć. Zapis wspomnień kilkuletniego dziecka zawiera dużo więcej szczegółów niż wspomnienia osób dorosłych. Aż trudno uwierzyć, że to jest możliwe. Pani Krystyna w jednym z wywiadów powiedziała: „…my-mama, tata, brat i ja-rozmawialiśmy o Holokauście i podczas wojny, i od razu po wojnie. (…) Nie unikaliśmy wspomnień, przypominaliśmy sobie detale.(…) Moja książka jest moją pamięcią tamtego czasu”. Często traumatyczne przeżycia są mimowolnie usuwane z pamięci, w tym przypadku z każdym kolejnym dniem były one utrwalane. Do dziś zachował się tytułowy zielony sweterek.  Jest eksponatem w waszyngtońskim Muzeum Holocaustu.

Warto wspomnieć, że na podstawie książek powstał film Agnieszki Holland „W ciemności”. Dzięki temu, że część naszych klubowiczek obejrzała film mogłyśmy skonfrontować z nim książki. Panie stwierdziły, że trudno się w nim odnaleźć jeśli nie czytało się książki. Brakuje w nim ważnych fragmentów. Wspólnie doszłyśmy do wniosku, że  to nie pierwszy raz właśnie książka wygrywa z filmem. Każdy czytelnik zapamiętuje inny fragment, zwróci uwagę na coś, co innemu może gdzieś po drodze się zatrzeć. I to właśnie dzięki temu nasze spotkania DKK mają rację bytu.

Małgorzata Dobosz, moderator DKK w Słubicach