Wszystko o diecezji lubuskiej

Biskupstwo lubuskie zostało powołane w czasach króla Bolesława Krzywoustego w 1224 roku. Odległe to czasy. Było wtedy to biskupstwo „instytucją, która wyróżniała się jako rewolucyjny czynnik zmian w panujących dotąd stosunkach społecznych” – jak pisze Zbigniew Czarnuch we wstępie. I dalej: „Biskupstwo lubuskie spełniało pionierską rolę, przenosząc tutaj szeroko rozumiane zdobycze cywilizacji europejskiej, z jej korzeniami wyrastającymi z kultury państw basenu Morza Śródziemnego”.

Tak było 900 lat temu. Jak dowodzi Zbigniew Czarnuch – dziś winniśmy brać z tradycji tamtego biskupstwa równość do tak samo interpretowanych zasad i praw, na gruncie których nasza cywilizacja została zbudowana.

*

Podstawowym dziełem, w którym wyłożona została „Organizacja diecezji lubuskiej w średniowieczu” jest wydana w 1977 roku w Lublinie książka ks. prof. Anzelma Weissa. Dziś to biały kruk. Do niedawna był u nas tylko jeden egzemplarz udostępniany w czytelni. Niedawno, w ramach przygotowań do jubileuszu, Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze wydało reprint tej publikacji. Zachowano więc wszystko, bez żadnych zmian: nie tylko tekst autora i liczne przypisy, ale także kiepską, małą czcionkę i żółty papier. Choć niełatwo się czyta taki reprint, najważniejsze, że książka jest dostępna.

*

Po wstępie pierwszy rozdział prezentuje „Diecezję i jej podstawy prawne”. W rozdziale drugi omówiono „Instytucje ogólnodiecezjalne”, a to: dwór biskupa i kurię, wikariat generalny, kapitułę katedralną, lubuskich wikariuszy i synody diecezjalne. Rozdział trzeci przedstawia organizację terytorialną diecezji, a więc granice, podział na dekanaty, sieć parafialną oraz kościoły nieparafialne i kaplice. W rozdziale czwartym autor pokazuje instytucje na terenie parafii: szpitale, szkoły, bractwa itp. Ostatni, piąty rozdział poświęcony jest zakonom na terenie biskupstwa: rycerskim, żebraczym i mnisim. Książkę zamyka „Słownik historyczno-geograficzny miejscowości biskupstwa lubuskiego”.

*

Odległe w czasie, położone na terenach przynależnych dziś do Polski i do Niemiec, biskupstwo lubuskie dla historyków nie jest tematem frapującym. A przecież od 1989 roku z inicjatywy dr Marka Golemskiego – najpierw w Gorzowie, a potem w Ośnie Lubuskim – odbywają się Colloquia Lubuskie, na których historycy prezentują wyniki swoich badań o tym biskupstwie. Po każdej sesji ukazuje się zeszyt „Colloquiów” z prezentowanymi wystąpieniami. Na pewno dzięki tym spotkaniom poszerza się wiedza o biskupstwie lubuskim, ale ciągle nie ma dzieła obejmującego całą współczesną wiedzę o nim.

Ciekawe „Opowiastki kościelne” na temat biskupstwa lubuskiego pisze Zbigniew Czarnuch, a są one dostępne na stronie internetowej naszej biblioteki. Wystarczy kliknąć „Więcej” na zajawce „900-lecie biskupstwa lubuskiego”, aby poczytać o ludziach i sprawach z tamtych lat. A są to sprawy ciekawe i bliskie nam terytorialnie. Zachęcam.

***

Anzelm Weiss, „Organizacja diecezji lubuskiej w średniowieczu”, wyd. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1977, reprint wydany przez Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Zielona Góra 2022, 294 s.