Zakony i bractwa w okresie istnienia diecezji lubuskiej

ZAKONY DZIAŁAJĄCE W OKRESIE ISTNIENIA DIECEZJI LUBUSKIEJ

W okresie średniowiecza wyjątkowe miejsce zajmują zakony: mnisze, żebracze i rycerskie. Miały one wpływ na życie religijne powierzonych ich wiernych.

1. Zakony mnisze

Klasztor kartuzów, ufundowany w 1396 r. przez radę miejską, społeczność miasta Frankfurt oraz cztery cechy rzemieślnicze, nie był początkowo bogaty. Zakonnicy kartuscy zobowiązani byli do ścisłego milczenia. Posiadali swoje małe domki. Na własne potrzeby uprawiali winnice i ogrody; byli wegetarianami. Duszpastersko posługiwali przy ołtarzu i w konfesjonale; prowadzili hospicjum i kuchnię dla ubogich. W 1540 r. dobra zakonu wraz z bogatą biblioteką zostały przekazane na własność Uniwersytetu we Frankfurcie.

Klasztor cysterski w Lubiążu został nadany przez Henryka Brodatego miał lokacje w: Muenchbergu, Muechendorfie, Obersdorfie, Sławęcinie, Sierersdorfie i Tomaszowie. Natomiast klasztor w Mironicach, z nadania margrabiego Alberta, otrzymał dobra w: Witnicy, Pyrzanach, Barnówku i Tarnowie. Cysterki z Trzebicy, z nadania Henryka Brodatego otrzymały dobra w: Golejowie, Buchholcu i Jahnfeldzie. Klasztory te przyczyniły się do rozwoju rolnictwa, rzemieślnictwa i handlu.

2. Zakony żebracze

Franciszkanie osiedlili się w 1253 r. we Frankfurcie; wznieśli okazały zespół klasztorny. W okresie rozwijającej się reformacji franciszkanie stali się żarliwymi obrońcami katolicyzmu. Kościół św. Franciszka we Frankfurcie był centrum życia religijnego; swoimi dysputami i kazaniami ściągali liczne rzesze mieszczan. Posiadali duża bibliotekę, którą w czasach sekularyzacji przekazali do Uniwersytetu. Klasztor został zlikwidowany w 1539 r. Budynki poklasztorne zostały przeznaczone na mieszkania dla profesorów i studentów Uniwersytetu.

Augustianie z Nowogardu Bobrzańskiego otrzymali dobra od Henryka Brodatego w 1226 r. na terenie biskupstwa lubuskiego w Diedersdorfie, Goerlitzdorfie i Rosenthalu.

3. Po ustaniu wypraw krzyżowych znalazły swoje miejsce na terenie biskupstwa zakony rycerskie. Prowadzili oni głównie działalność charytatywną i duszpasterską.

Templariusze, z nadania Henryka Brodatego posiadali dobra Lietzen, a następnie powiększyli swoje dobra o Chwarszczany. Wszystkie kompleksy  lenne podporządkowane zostały komturii Chwarszczańskiej. Do nich należały także dobra sulęcińskie. Po przejęciu przez margrabiów magdeburskich Ziemi Lubuskiej, prawa templariuszy do posiadanych majątków zostały zakwestionowane.

W 1350 r. joannici przejęli wszelkie dobra po templariuszach. Dość szybko joannici powiększali swoje dobra, co pozwoliło na utworzenie dwóch komend zlokalizowanych w Lietzen i Chwarszczanach. W XV w. dodano komendy w Łagowie, Rąpicach i Gorgast. Z chwilą przejęcia dóbr templariuszy została utworzona nowa prowincja krajów północno-wschodnich, zwaną Baliwatem brandenburskim, którego siedzibą został Słońsk. Joannici troszczyli się o wdowy, sieroty i biednych; tworzyli szkoły parafialne i szpitale. W 1537 r. zostali zmuszeni do przyjęcia protestantyzmy, co pozwoliło im na przetrwanie do czasów kasaty zakonnej, tj. do 1810 r.

BRACTWA DZIAŁAJĄCE W OKRESIE ISTNIENIA DIECEZJI LUBUSKIEJ

1. Bractwo Kalendowe

Skupiły kapłanów, którzy mieli obowiązek modlitwy za zmarłych członków Bractwa. Swoim zasięgiem obejmowały cały dekanat. Do Bractwa przyjmowano także świeckich wiernych.

2. Bractwo altarzystów

W kościele Najświętszej Maryi Panny we Frankfurcie powstała grupa 36 kapłanów i 12 świeckich, którzy zbierali się w każdą niedzielę po dniach suchych, by odprawić nabożeństwo z procesją za zmarłych. Po nabożeństwie odbywała się uczta. Bractwo miało swoje fundusze, altarie oraz kapelana.

3. Bractwo Bożego Ciała

W XV w. istniało w Muenchebergu. Bractwo odprawiało w każdy czwartek uroczystą Eucharystię, której dochód przeznaczona na potrzeby szkoły parafialnej.

4. Bractwo Maryjne

Misjonarze lubuscy powołali w Lubuszu Bractwo Sług Maryi. Bractwo NMP zaistniało także we Frankfurcie; posiadało własną altarię. Celem było pogłębienie  kultu maryjnego. Posiadało uposażenie; często urządzano w tym Bractwie bogate przyjęcia, stąd zostało upomniane przez biskupa Buelowa.

5. Bractwo Wygnańców

Bractwa tego typu istniały w: Kostrzynie, Frankfurcie, Fuerstenwaldzie i Muenchebergu. Zajmowało się opieką duchową i materialną nad pielgrzymami, wędrowcami i biednymi kupcami.

6. Cechy miejskie

W swojej działalności były podobne do bractw. Dbały o życie religijne członków. Każdy cech związany był z określonym kościołem, w którym znajdowała się osobna kaplica, ołtarz, chorągiew; cechy miejskie uczestniczyły we Mszy św. We Frankfurcie istniały następujące cechy: krawców, piekarzy, płócienników,  sukienników, szewców, rzeźników, kupców, piwowarów.

7. Gildie strzeleckie

Skupiały osoby odpowiedzialne za obronę miast. Gildia we Frankfurcie miała własną kaplicę, altarię i uposażenie dla kapelana. Gildia w Fuerstenwaldzie posiadała kaplicę św. Jakuba.

Ks. Ryszard Tomczak, Witnica